<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
<html>
<head>
</head>

<!-- Network content -->


<body style="background-color: #ffffff;">

<!--~-|**|PrettyHtmlStartT|**|-~-->
<div id="ygrp-mlmsg" style="width:655px; position:relative;">
  <div id="ygrp-msg" style="width: 490px; padding: 0 15px 0 0; float:left;  z-index:1;">
<!--~-|**|PrettyHtmlEndT|**|-~-->

    <div id="ygrp-text">
            <p>Matéria da revista <span style="font-style: italic;">Pesquisa Fapesp</span> (<a href="http://www.revistapesquisa.fapesp.br/?art=3330&bd=1&pg=1&lg=">http://www.revistap<wbr>esquisa.fapesp.<wbr>br/?art=3330&bd=1&pg=1&lg=
</a>)<br><br>------------<br><font color="red" size="4"><strong>A origem de Zuzu<br></strong></font>Crânio do Piauí reforça idéia de que grupos humanos fisicamente distintos ocuparam a América do Sul há 10 mil anos<br><font color="blue" size="3">
Reinaldo José Lopes<br></font><p><br>

A saga de Zuzu, um esqueleto humano de 10 mil anos de idade considerado
um dos mais importantes da pré-história brasileira, pode sofrer uma
reviravolta se uma nova análise de suas características morfológicas
estiver correta. Anos atrás um estudo indicou que Zuzu era uma mulher –
daí o apelido. Mas detalhes do crânio e da pelve sugerem que, na
verdade, se trata de um homem. Mais importante: um homem com traços
intrigantes. Embora tenha morrido entre os 35 e os 45 anos de idade
onde hoje é o Piauí, ele se encaixaria com perfeição entre o povo que
viveu há milhares de anos na região de Lagoa Santa, em Minas Gerais –
uma gente com traços físicos muito distintos dos apresentados pelos
índios modernos e próximos aos dos aborígenes da Austrália.</p><p>Essa
análise é um dos primeiros frutos da colaboração entre o grupo
coordenado pela arqueóloga Niède Guidon, da Fundação Museu do Homem
Americano (Fumdham), sediada no Piauí, e o do bioantropólogo Walter
Neves, do Laboratório de Estudos Evolutivos Humanos da Universidade de
São Paulo (USP). Depois de vários anos com visões conflitantes sobre
como e quando os seres humanos modernos teriam chegado à América, ambos
os grupos resolveram deixar de lado certa animosidade e explorar as
possíveis intersecções entre suas linhas de pesquisa.</p><p>Zuzu é
justamente um desses pontos em comum. Encontrado em 1997 pela equipe de
Niède no rico complexo pré-histórico do Parque Nacional Serra da
Capivara, o esqueleto é um dos mais antigos da América do Sul, mais
velho inclusive que a grande maioria das dezenas de crânios e outros
ossos humanos encontrados em Lagoa Santa. Nas últimas décadas, Neves e
seus colegas têm se dedicado a mostrar que esses primeiros habitantes
da América do Sul, os paleoíndios, tinham aparência física muito
distinta daquela dos indígenas modernos. Com seus crânios longos e
estreitos, além da mandíbula e de outros ossos da face mais projetados
para a frente, os paleoíndios de Lagoa Santa lembram os atuais povos
africanos ou os nativos da Austrália e da Melanésia, enquanto os
indígenas modernos têm claras semelhanças com os povos originários do
nordeste asiático, também conhecidos como mongolóides.</p><p>Neves e
seus colaboradores já mostraram que mais de 80 crânios de Lagoa Santa,
com idade entre 12 mil e 8 mil anos, enquadram-se na chamada morfologia
australomelané<wbr>sia. Essa gente representaria, para os pesquisadores
brasileiros, a primeira leva de imigrantes a chegar às Américas. Para
mostrar que a população antiga dessa região mineira não é uma mera
idiossincrasia gerada pelo isolamento, crítica feita por outros
especialistas em pré-história das Américas, a equipe da USP partiu para
a investigação de crânios de outras partes do Brasil e das Américas.
"Declaramos guerra contra quem duvidava da ocupação da América do Sul
por povos com morfologia australomelané<wbr>sia", resume Neves. "Essa
estratégia de pegar amostras de vários lugares é uma forma de cercar a
questão, para que não se possa mais usar o argumento de que a população
de Lagoa Santa é aberrante."<br></p><p>Desde então, além de um trabalho
independente feito pelo antropólogo argentino Rolando González-José,
que achou a mesma morfologia de Lagoa Santa entre índios mexicanos do
século XVI, a equipe da USP identificou esses traços no Chile, na
Colômbia, no Vale do Ribeira, interior de São Paulo, e entre os índios
botocudos, que ocuparam o Brasil Central no período colonial. Faltava,
no entanto, saber onde se encaixava a importante população do Piauí,
cujo representante mais antigo com crânio preservado é Zuzu.</p><p>É aí
que entra o convite de Niède para que Neves e seus colaboradores
examinassem o crânio. A dúvida sobre o sexo de Zuzu já pairava havia
algum tempo. Embora uma análise de DNA feita em 2002 pendesse para o
lado feminino, os artefatos achados com o esqueleto causavam certa
dúvida. "O sepultamento incluía uma série de artefatos de pedra, entre
eles duas pontas de lança", conta Mark Hubbe, ex-aluno de Neves e hoje
pesquisador da Universidade Católica do Norte e do Museu Arqueológico
de San Pedro de Atacama, no Chile. "Esses artefatos, teoricamente,
favorecem a idéia de que seja um esqueleto de homem", diz Hubbe,
co-autor da análise apresentada num artigo a ser publicado no American <em>Journal of Physical Anthropology</em>.</p><p>Além
dos artefatos que, acredita-se, fossem de uso exclusivo masculino, uma
análise antropológica anterior já havia sugerido que Zuzu poderia ser
apenas um homem de ossatura pouco robusta. No trabalho atual, Hubbe e
Neves revisaram detalhes – principalmente do crânio e da pelve – que
ajudam a determinar o sexo. Também compararam as semelhanças entre o
crânio piauiense e o de nativos dos cinco continentes. Os resultados
mostraram uma associação estreita do crânio de Zuzu com o dos
paleoíndios da Colômbia e de Lagoa Santa, que apresentam traços
classificados como negróides, semelhantes ao dos africanos, aborígenes
australianos e nativos da ilha de Páscoa.</p><p>Niède não se
surpreendeu com o resultado da análise, que atribui a Zuzu traços
aborígenes semelhantes ao do povo de Lagoa Santa. "Lagoa Santa não está
tão longe assim do norte de Minas Gerais e do rio São Francisco. Como
esses grupos viviam da caça e da coleta de alimentos, facilmente
poderiam se espalhar pelo território", diz a arqueóloga. "Com esses
trabalhos, praticamente esgotamos a investigação dos esqueletos
disponíveis de paleoíndios da América do Sul. Finalmente estamos
progredindo em convencer a comunidade científica internacional de que
dois grupos com características físicas distintas devem ter entrado no
continente", comenta Hubbe. E, do ponto de vista morfológico, o
esqueleto parece realmente pertencer ao sexo masculino.</p><p>Neves
elogia a disposição de seus colegas do Piauí para trabalhar em
conjunto. "Niède foi extremamente aberta à cooperação", diz Neves. Para
a pesquisadora da Fumdham, ainda é preciso definir se será feita uma
nova análise de DNA em Zuzu para eliminar de uma vez por todas a dúvida
sobre se era homem ou mulher, informação importante para se descobrir
se havia diferenças rituais no enterro de homens e mulheres. "Essa é
uma discussão que está no campo dos antropólogos físicos", comenta
Niède. "Se acharem necessário, faremos a análise."</p>
</p>
    </div>  

    <!--~-|**|PrettyHtmlStart|**|-~-->
    <span width="1" style="color: white;">__._,_.___</span>
    <!-- Start the section with Message In topic -->
    <div id="ygrp-actbar">
              <span class="left">
          <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/message/1362;_ylc=X3oDMTM0anZwZmMwBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BG1zZ0lkAzEzNjIEc2VjA2Z0cgRzbGsDdnRwYwRzdGltZQMxMTkwNDgyOTQ3BHRwY0lkAzEzNjI-">
            Mensagens neste tópico          </a> (<span class="bld">1</span>)
        </span>
        <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/post;_ylc=X3oDMTJwYXU4ZjNoBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BG1zZ0lkAzEzNjIEc2VjA2Z0cgRzbGsDcnBseQRzdGltZQMxMTkwNDgyOTQ3?act=reply&messageNum=1362">
          <span class="bld">
            Responder          </span> (através da web)
        </a>  | 
        <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/post;_ylc=X3oDMTJldWY5YnA3BF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA250cGMEc3RpbWUDMTE5MDQ4Mjk0Nw--" class="bld">
          Adicionar um novo tópico        </a>
          </div> 
    <!-------     Start Nav Bar  ------>
    <!-- |**|begin egp html banner|**| -->
    <div id="ygrp-vitnav">
                <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/messages;_ylc=X3oDMTJlYjE3dDRuBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA21zZ3MEc3RpbWUDMTE5MDQ4Mjk0Nw--">Mensagens</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/files;_ylc=X3oDMTJmN284N2Q5BF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2ZpbGVzBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Arquivos</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/photos;_ylc=X3oDMTJlNHEybTF0BF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA3Bob3QEc3RpbWUDMTE5MDQ4Mjk0Nw--">Fotos</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/links;_ylc=X3oDMTJmajkwb3RoBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2xpbmtzBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Links</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/database;_ylc=X3oDMTJjZTZ1cTdtBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2RiBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Banco de dados</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/polls;_ylc=X3oDMTJmNmYyOXJsBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA3BvbGxzBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Enquetes</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/members;_ylc=X3oDMTJlMWllcTFwBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA21icnMEc3RpbWUDMTE5MDQ4Mjk0Nw--">Associados</a>  
            |    <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/calendar;_ylc=X3oDMTJkbTQyNzYxBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2NhbARzdGltZQMxMTkwNDgyOTQ3">Agenda</a>  
    </div>  
    <!-- |**|end egp html banner|**| -->

    <!-- Do not have place to put it yet -->
    <div id="ygrp-grft">
              
<!-- |**|begin egp html banner|**| -->

        -----------------------------------------------------------------<BR>
Nosso website reúne links para diversos recursos online,<BR>
incluindo:<BR>
<BR>
*Teses (www.etnolinguistica.org/teses)<BR>
*Periódicos (www.etnolinguistica.org/periodicos)<BR>
*Línguas indígenas na mídia (www.etnolinguistica.org/imprensa)<BR>
*Outros websites de interesse (www.etnolinguistica.org/sites)<BR>
<BR>
Para sugerir novos links ou corrigir links desatualizados, <BR>
escreva para links@etnolinguistica.org<BR>
<BR>
O uso dos recursos da lista Etnolingüística baseia-se no<BR>
reconhecimento e aceitação de suas diretrizes. Para conhecê-las,<BR>
visite www.etnolinguistica.org/normas<BR>
------------------------------------------------------------------        
<!-- |**|end egp html banner|**| -->

          </div>

    <!-- yahoo logo -->
    <!-- |**|begin egp html banner|**| -->
    <div id="ygrp-ft">
      <a href="http://br.groups.yahoo.com/;_ylc=X3oDMTJkcHRudXE3BF9TAzk3NDkwNDM1BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2dmcARzdGltZQMxMTkwNDgyOTQ3">
      <img src="http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/br/groups/groups-brazil_1.gif" height="19" width="108" border="0" alt="Yahoo! Grupos"></a> <br>
      <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/join;_ylc=X3oDMTJmcG51OWFxBF9TAzk3NDkwNDM1BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA3N0bmdzBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Alterar configurações via web</a> (Requer Yahoo! ID) <br>
      Alterar configurações via e-mail: <a href="mailto:etnolinguistica-digest@yahoogrupos.com.br?subject= Recebimento de e-mail: Lista de mensagens">Alterar recebimento para lista diária de mensagens</a> | <a href = "mailto:etnolinguistica-traditional@yahoogrupos.com.br?subject=Alterar formato de distribuição: Tradicional">Alterar formato para o tradicional</a> <br>

      <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica;_ylc=X3oDMTJkb2k2OWUwBF9TAzk3NDkwNDM1BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwNmdHIEc2xrA2hwZgRzdGltZQMxMTkwNDgyOTQ3">
        Visite seu Grupo 
      </a> |
      <a href="http://br.yahoo.com/info/utos.html">
        Termos de uso do Yahoo! Grupos      </a> |
      <a href="mailto:etnolinguistica-unsubscribe@yahoogrupos.com.br?subject=">
        Sair do grupo      </a> 
    </div>     <!-- |**|end egp html banner|**| -->
  </div> <!-- ygrp-msg -->

  
  <!-- Sponsor -->
  <!-- |**|begin egp html banner|**| -->
  <div id="ygrp-sponsor" style="width:140px;float: left; clear: none; margin-left: 5px; background:white; margin-bottom:25px ;position:absolute; top:0; right: 0;">
    <!-- Network content -->
    
    <!-- Start vitality -->
    <div id="ygrp-vital">
              <div id="vithd">Atividade nos últimos dias</div>
        <ul style="list-style-type:none; padding: 0; margin: 2px 0;">
                <li style="clear: both;">
      <div class="ct" style="float: right;"><span style="display:none"> </span>1</div>
      <div class="cat"><a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica/members;_ylc=X3oDMTJmcmhhbWRyBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwN2dGwEc2xrA3ZtYnJzBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Novos usuários</a></div>
    </li>
  
            
            
            
            
            
        </ul>
            <a href="http://br.groups.yahoo.com/group/etnolinguistica;_ylc=X3oDMTJlNDRrYXNpBF9TAzk3NDkwNDM3BGdycElkAzg5NzgzNTgEZ3Jwc3BJZAMyMTM3MTEzNDQ4BHNlYwN2dGwEc2xrA3ZnaHAEc3RpbWUDMTE5MDQ4Mjk0Nw--">
        Visite seu Grupo      </a>
    </div> 
              
    <!-- Network content -->
              <div id="nc">
              <div class="ad">
                        <div id="hd1">Yahoo! Mail</div>
  <p><a href="http://us.lrd.yahoo.com/_ylc=X3oDMTJsbWR1YmkxBF9TAzk3NDkwNDM3BF9wAzEEZ3JwSWQDODk3ODM1OARncnBzcElkAzIxMzcxMTM0NDgEc2VjA25jbW9kBHNsawNtYWlsBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-;_ylg=1/SIG=10ujd6ds6/**http%3A//mail.yahoo.com.br/">Conecte-se ao mundo</a></p>
  <p>Proteção anti-spam</p>
  <p>Muito mais espaço</p>
                  </div>
                    <div class="ad">
                        <div id="hd1">Yahoo! Barra</div>
  <p><a href="http://us.lrd.yahoo.com/_ylc=X3oDMTJvdm51dGttBF9TAzk3NDkwNDM3BF9wAzIEZ3JwSWQDODk3ODM1OARncnBzcElkAzIxMzcxMTM0NDgEc2VjA25jbW9kBHNsawN0b29sYmFyBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-;_ylg=1/SIG=111ngvtas/**http%3A//br.toolbar.yahoo.com/">Instale grátis</a></p>
  <p>Buscar sites na web</p>
  <p>Checar seus e-mails .</p>
                  </div>
                    <div class="ad">
                        <div id="hd1">Yahoo! Grupos</div>
  <p><a href="http://br.groups.yahoo.com/;_ylc=X3oDMTJvZXI3aWdmBF9TAzk3NDkwNDM3BF9wAzMEZ3JwSWQDODk3ODM1OARncnBzcElkAzIxMzcxMTM0NDgEc2VjA25jbW9kBHNsawNncm91cHMyBHN0aW1lAzExOTA0ODI5NDc-">Crie seu próprio grupo</a></p>
  <p>A melhor forma de comunicação</p>
  <p></p>
                  </div>
          </div>
    
  </div>   <!-- |**|end egp html banner|**| -->
  <div style="clear:both; color: #FFF; font-size:1px;">.</div>
</div>   <img src="http://geo.yahoo.com/serv?s=97490437/grpId=8978358/grpspId=2137113448/msgId=1362/stime=1190482947/nc1=1/nc2=2/nc3=3" width="1" height="1"> <br>

<span  style="color: white;">__,_._,___</span>
<!--~-|**|PrettyHtmlEnd|**|-~-->
</body>
<!--~-|**|PrettyHtmlStart|**|-~-->
<head>
<style type="text/css">
<!--
#ygrp-mlmsg {font-size:13px; font-family: arial,helvetica,clean,sans-serif;*font-size:small;*font:x-small;}
#ygrp-mlmsg table {font-size:inherit;font:100%;}
#ygrp-mlmsg select, input, textarea {font:99% arial,helvetica,clean,sans-serif;}
#ygrp-mlmsg pre, code {font:115% monospace;*font-size:100%;}
#ygrp-mlmsg * {line-height:1.22em;}
#ygrp-text{
    font-family: Georgia;       
}
#ygrp-text p{
    margin: 0 0 1em 0;
}
#ygrp-tpmsgs{
    font-family: Arial; 
    clear: both;
}
#ygrp-vitnav{
        padding-top: 10px;
        font-family: Verdana;
        font-size: 77%;
        margin: 0;
}
#ygrp-vitnav a{
        padding: 0 1px;
}
#ygrp-actbar{
        clear: both;
        margin: 25px 0;
        white-space:nowrap;
        color: #666;
        text-align: right;
}
#ygrp-actbar .left{
        float: left;
        white-space:nowrap;
}
.bld{font-weight:bold;}
#ygrp-grft{
        font-family: Verdana;
        font-size: 77%;
        padding: 15px 0;
}
#ygrp-ft{
  font-family: verdana;
  font-size: 77%;
  border-top: 1px solid #666; 
  padding: 5px 0; 
}
#ygrp-mlmsg #logo{
  padding-bottom: 10px;
}

#ygrp-vital{
        background-color: #e0ecee;
        margin-bottom: 20px;
        padding: 2px 0 8px 8px;
}
#ygrp-vital #vithd{
        font-size: 77%;
        font-family: Verdana;
        font-weight: bold;
        color: #333;
        text-transform: uppercase;
}
#ygrp-vital ul{
        padding: 0;
        margin: 2px 0;
}
#ygrp-vital ul li{
  list-style-type: none;
  clear: both;
  border: 1px solid #e0ecee;  
}
#ygrp-vital ul li .ct{
  font-weight: bold;
  color: #ff7900;
  float: right;
  width: 2em;
  text-align:right;
  padding-right: .5em;
}
#ygrp-vital ul li .cat{
  font-weight: bold;
}
#ygrp-vital a {
        text-decoration: none;
}

#ygrp-vital a:hover{
  text-decoration: underline;
}

#ygrp-sponsor #hd{
        color: #999;
        font-size: 77%;
}
#ygrp-sponsor #ov{
        padding: 6px 13px;
        background-color: #e0ecee;
        margin-bottom: 20px;
}
#ygrp-sponsor #ov ul{
        padding: 0 0 0 8px;
        margin: 0;
}
#ygrp-sponsor #ov li{
        list-style-type: square;
        padding: 6px 0;
        font-size: 77%;
}
#ygrp-sponsor #ov li a{
        text-decoration: none;
        font-size: 130%;
}
#ygrp-sponsor #nc {
  background-color: #eee;
  margin-bottom: 20px;
  padding: 0 8px;
}
#ygrp-sponsor .ad{
        padding: 8px 0;
}
#ygrp-sponsor .ad #hd1{
        font-family: Arial;
        font-weight: bold;
        color: #628c2a;
        font-size: 100%;
        line-height: 122%;
}
#ygrp-sponsor .ad a{
        text-decoration: none;
}
#ygrp-sponsor .ad a:hover{
        text-decoration: underline;
}
#ygrp-sponsor .ad p{
        margin: 0;
}
o {font-size: 0; }
.MsoNormal {
   margin: 0 0 0 0;
}
#ygrp-text tt{
  font-size: 120%;
}
blockquote{margin: 0 0 0 4px;}
.replbq {margin:4}
-->
</style>
</head>
<!--~-|**|PrettyHtmlEnd|**|-~-->
</html><!--End group email -->