LL-L "Language survival" 2002.11.12 (05) [LS]

[Lowlands-L]

======================================================================
 L O W L A N D S - L * 12.NOV.2002 (05) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
 Web Site: <http://www.lowlands-l.net>  Email: admin at lowlands-l.net
 Rules & Guidelines: <http://www.lowlands-l.net/rules.htm>
 Posting Address: <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>
 Server Manual: <http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html>
 Archive: <http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html>
=======================================================================
 You have received this because you have been subscribed upon request.
 To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
 text from the same account to <listserv at listserv.linguistlist.org> or
 sign off at <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
=======================================================================
 A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
 L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) S=Scots Sh=Shetlandic
               V=(West)Flemish Z=Zeelandic (Zeêuws)
=======================================================================

From: Holger Weigelt platt at HOLGER-WEIGELT.DE
Subject: LL-L "Language survival" 2002.10.26 (04) [LS]

>From: Dan Prohaska (daniel at ryan-prohaska.com)
>Subject: LL.L "language survival"
>
>Moin Holger,
>
>As ik mi so`n beten íºsíµ² Saterfreesch kí±ºí¾©g maken wul, stí±³í´¥r ik
íºsíµ²
>diin net-siid un dach mi, wo schíºsí¾ dat is maal wat eersthaftig in`t
>Plat to lesen.  Diin artikels íºsíµ² de algemeen tostand vun de spraak
>lees ik ook, un dach mi eerst wat dat drurig un pessimistisch vun di is,
>avers ik kun dat good verstaan, un du hest dat jaa ook bannig good
>ríºsíµ²brocht. Un wiil dat Fiete mi al in de oren ligt, wat ik di endlich
>maal scriven schal, do ik dat nu.
>
>As ik dat víº>í² en paar weken al bi Leeglannen schreef, mut de spraak
>apenbaar eerst maal fast verswinnen eer dat sik de lí²²í°¤aar algemeen
>íºsíµ² klaar warrn, wat daar en wichtig bestanddeel vun eer kultuur en
>beek rí±ºí¾¥rgaait.
>
>Ik glíº>í¶¬ wat in Oostfreesland de spraak angaait, Platdí²³í´³ch fast
beter
>daar staait as in annere Platte rebeden, drurig noog, wat een immernoch
>de indruk het, dat sik de spraak nich verhalen daait. Ik híº>í² avers, wat
>dat in Oostvreesland eerster daag en aktjoon geef, woneem de
>platsnakkers bi de aarbaid opfí¹'í´¥rt weren, íºsíµ² de "Platte Daag"
>Oostvreesch midenanner to praten, un dat ook mid de, wat gar ni Plat
>kíºsí¾´, avers dat verstaan doot. Ook de Kundschap schull tweesprakig
>begríº>í´´ warrn, un waneer se niks nich tegen hebt, dat Plat snakt warrt,
>schull een dat ook doon. Ik meen natíº>í²¬ich nich, wat dat de spraak
>redden kan, avers dat is maal en anvang.
>
>Vundaag hebt wi ook de emstige schangs en "native" Plat an de neegste
>generatjoon widertogeven, un twaarsten mid en "aktjoon" "Grootí¹²í¼¥rn
>snakt Plat mid jemeer grootkinners". Villicht kíºsí¾´ se jaa mid eer
>grootkinners wedder good maken, wat se mid eer kinners nich maakt harrn,
>n䤭lich Plat snakken. As en olen keltoplile kan ik bloots berichten, wo
>dat in de Bretagne mid de Bretoonschsnakkers weer. De lí²²í°¤e Bretoonsch
>kíºsí¾´ un so oold sí±ºí´ as ik (knap 30) hebt de spraak nich vun eer
í¹²í¼¥rn
>leert, sí±ºí¾¥rn vun jemeer Bretoonsch grootmodder, de midí±ºí¾¥r gaar keen
>Franzíº>í³£h snak. Mennigmaal hebt de grootí¹²í¼¥rn ook mid vliit
Bretoonsch
>snakt, wiil dat de í¹²í¼¥rn gaar nich so wullen. Síº<í² 1950 bet 1960 warrt
>jaa de spraak gaar ni meer widergeven, wat natíº>í²¬ich hen to`n
>sprakenkollaps in`t ganse Bretoonsche rebeet víº>í²® Hí²³í´¯daags gift
>privaatscholen de wedder op Bretoonsch í±ºí¾¥rrichten, avers de
>Franzíº>í³£he staat het daar wat tegen, un so is dat gaar ni so licht dat
>vun de native-speaker generatjoon op de jungen widertogeven. Dat
>widergeven vun de grootí¹²í¼¥rn na de grootkinners hen het also de
>sprakendood tonminst een generatjoon verleet.
>
>Uns Schottisch-Leegl䮤sche vrí±ºí´¥n beklaagt jaa ook dat wedderbeleevde
>Scots minnhaftig is un bloots en íºsíµ²sett Ingelsch. Ik harr de indruk du
>sí²³í³´ dat in betrek op Platdí²³í´³ch un Hoochdí²³í´³ch ook so. Ik see dat
>nich so dí²³í³´er. Ook waneer dat an anvang as en íºsíµ²setten klingt,
warrt
>de lí²²í°­eer un meer apen víº í°¤at orginaal, wat snakt warrt un schreven
>wíº>í²¬ un so leert se dat ook wedder. Nu mag dat juun Noorddí²³í´³chen
gaar
>ni so opvallen, avers wat de hoge í±¶í·¡ngsspraak in Noorddí²³í´³chland
>angaait, is dat víº í°¥n Sí²²í´¤í²³í´³chen gans klaar, woveel Plat daar
>egentlich binnen is, also is íºsíµ²setten, mid en paar extras, gaar ni so
>verkeert, wat meent ji?
>
>Wedder en bispel ut dat keltische rebeet: Fiete weet jaa, wat daar mit
>Koornsch wat an`n hood hef. In Cornwall is de spraak jaa í±¶í°±800 as
>gemeeinschaftsspraak utstorven (verenkelte lí²²í°«unnen noch en paar
>brokken, bet in de frí¹ªíµ® jaren vun`t 20. jaarhunnert). 1904 begun de
>wedderbeleven vun de spraak. Ut de literatuur un vun uptekens, as ook
>vun dialektwíº>í² in Koornsche Ingelsch, het een de spraak teemlich akraat
>rekonstrueert un wedderbeleft. Mid en paar loffpriisde utnamen, weer dat
>meeste, wat in de frí¹ªíµ® jaren screven wíº>í²¬ en íºsíµ²sett Ingelsch.
Avers
>hí²³í´¯daags het dat Koornsche we`er qualitä´¬ nich jí±¶í½¥rs, avers oft
>noog. Koornisch vun hí²³í´ is veel dichter bi`t traditjonelle Koornsch, as
>Evrit an`t ole Hebr䩳ch to`n bispel. Wat ik daar mid seggen wí±²í°©s,
>nich opgeven, een kan siin spraaklige Arfschop wedderkrigen.
>
>Dan.
>
Moin Dan !

'K maÄY dÄ« bÄ"den, wÄ"s näit dül, dat 'k fandóeÄY Ä"erst antwōrd. 'T
spīt't mī,
man amtmet heb ik sō 'n tuer dat 'k häil näit bÄ« 't sÄYrÄ«ven kōm.
DÅ« sÄYrifst
net akrót wat Fiete ōk al mäient het: dat 't in 't ÅOstfräisland bÄ"ter
stājt
mit 't plat as annerswor. Wō kōmt jÄ« dor bÄ« ? NÄ", 'n poer môj
prōjekten
daunt dor niks. Dat bünt aktsjōnen däi ÄYeld kösten un 'n poer
hōwdamtelk
ÅOstfräisen höör postje sÄ"kern man redden daunt däi näits un föör
däi
taukumst fan us tóel bünt däi ōk sünner bīdüüden. Dū must wäiten,
us jööÄYd
kikt up disser tóel dól as up 'n minnerwÄ"rderÄY burenprōt fan lêÄY
sōtsjól
achten. Un däi poerent, däi dat no lÄ"ren un prōten, däi bünt gaue weÄY
sō
dró as säi tau d' sÄYauel Å«t bünt um dat säi hier ÄYÄ«n taukumst
hebbent. Wen
ōstfräisk plat 'n kans hebben sal, dan maut disser tóel as 'n
fulwÄ"rderÄY
alternatîw tÄ"gen 't düütsk tau stón kōmen. Dan mauten wÄ«
Ä"rnsthachterÄY
bauken up plat tau lÄ"sen krÄ«gen, dan maut' wÄ« us dóÄYelks blatje up plat
lÄ"sen köönen - intÄYehäiel un näit blōt up 'n plesærelk haukje föör
't
wÄ"kenäen - dan mauten wÄ« Å«tsöyken köönen of wÄ« 'n formulór up 't
amt in
düütsk of plat hebben willent. Dor lângt dat näit, dat d'r 'n mól in 'n
kōpmanslóden mit däi kunnen plat prōt't word of dat d'r 'n mól 'n
annons up
plat in 't blat stājt. Sōwat is dan blōt 'n plesæær föör däi
frömden, däi
d'r ōwer lāgen köönent dat däi ÅOstfräisen sō daunt as wen säi ÄYÄ«n
düütsk
kunnen. Man dat 't sō wÄ«d kwam, dor tau mussen däi ÅOstfräisen Ä"rst
lÄ"ren,
dat höör tóel wat wÄ"rt is un dat däi sük näit fan aläien tau 'n
gauden
hentwikkelt, dat däi ōk plêÄY nööderÄY is un dat säi d'r wat fan
lÄ"ren
mauten. Up stünts mäinen säi man, säi kunnen sük sülvenst nauÄY wÄ"sen
un 't
âl man lōpen lóten as 't wil. Un wel höör wat anners bīpūlen wil word
ofkantselt as ōwerkandīdelt. Un wat ōk nüms säin wil is, dat 't
ōstfräisk
plat al mäist Å«tstürven is. Däi lüü hebben 't plât denken fergÄ"ten.
Säi
prōten plat man denken düütsk. Wat dor bÄ« fandaÄY kumt is bÄ« pārten
ōwerset't fan 't düütsk, bī pārten düütsk in 'n plât klang un wat
d'r blift
is 'n plat fan allerwÄ"gens blōt ÄYÄ«n ōstfräisk Däi prōters brannen
sük dor
näit um un däient, däi föör d' kultuerplêÄY in 't ÅOstfräisland
instón
sullent, däi ÅOstfräies Landskup, willent 't mit 't ōstfräisk plat
taugÄ"ven
un fördern 'n mäient-plat föör âl plat-prōtend' kuntrājen. Jó, wat
willent
wÄ« dan no ferwachten wÄ"sen ?

Kumpelment

Holger

==================================END===================================
* Please submit postings to <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>.
* Postings will be displayed unedited in digest form.
* Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
* Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
  to be sent to <listserv at listserv.linguistlist.org> or at
  <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
 =======================================================================