LL-L "Etymology" 2005.10.03 (07) [D/E/LS]

Mon Oct 3 19:50:52 UTC 2005

======================================================================
L O W L A N D S - L * 03.OCT.2005 (07) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
http://www.lowlands-l.net * lowlands-l at lowlands-l.net
Rules & Guidelines: http://www.lowlands-l.net/index.php?page=rules
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org or lowlands-l at lowlands-l.net
Commands ("signoff lowlands-l" etc.): listserv at listserv.net
Server Manual: http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html
Archives: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-8) [Please switch your view mode to it.]
=======================================================================
You have received this because you have been subscribed upon request.
To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
text from the same account to listserv at listserv.linguistlist.org or
sign off at http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================
A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) N=Northumbrian
S=Scots Sh=Shetlandic V=(West)Flemish Z=Zeelandic (Zeêuws)
=======================================================================

From: Ingmar Roerdinkholder <ingmar.roerdinkholder at WORLDONLINE.NL>
Subject: LL-L "Etymology" 2005.09.29 (05) [A/D/E]

I put the question about the Low Saxon word "göpsch" two hands full upon
the website of Drentse Taol, because I found "göpse" in the Drenthe pocket
dictionary, but didn't know it myself.

One of the people who answered was H. Minus, and he really had got a lot
of information about it.

The main eye opener for me was that the main form has "a", "gapse" etc,
not "ö" as in "göpse" (and "göpsch"), and that it has not to do with
"geven", but with "gapen". Makes a lot more sense!

See below for the whole message I copied for you from Drentse Taol

Regards
Ingmar

Schriever: H. Minus (---.static.bbeyond.nl)
Daotum:   03-10-2005 17:28

Ok goeidag,

GÖPSE, wal van hèurd? Oeze boerenklanten boeten 't Hoogeveine voorden
indertied de hoender bij göpsen, as het wat gauw mus. As jonggien he'k
lang dacht dat va met "een GAPSE grit" mij op zien Oveins bedudde um ien
haandtienvol nunen deur het"kiepevoer" te reuren. Bij moe zien volk -
Witten, Schieven, Deurze - harren ze het over GAPSVOL.
Al een dikke 25 jaor he'k het Drents liedtiesboekien (1949), en daor
schrif riddacteur Naarding in: "'n Gapsien vol liêdties hew gaard veur oês
volk..." Dat, nei ophèuren, nee.

"Aw Kocks niet haarn", nou, nou... Die is ter nog mar van 1996-97 of.
Mooi, dat Wilms ter wark van mak, mar ere die as ere toekomp. Hadderingh
en Veenstra schrieft in 1979 in heur Drents Woordenboek:
GAPS(E) 'hoeveelheid die men in beide naast elkaar gehouden handen kan
houden.'
Ja, mar GÖPSE? De meerwèerde van WDD ( "Kocks") is vanzölf dat e de hiele
previncie bevraogd hef, zodaw de varianten van een woord toegelieks "in
kaort" kriegt. Mar ij kunt bij een beparkt woordenboek ok wal
wiederkommen, aj wat met ronden, umlauten en ontronden van een klinker
prebeert. Dèenk bv. an wöps(e), waps(e), waspe, wesp(e), waap, weep, wepe.
Trouwens, Wilms möt "Kocks" ál even langer lösholden: in Pesse zint
göpsies en göpsen gien handen, mar de (umvang van de) inhold ervan!

Kiek wij nog even wieder? Dat het um een verbreid Nedersaksisch woord
giet, kunt Roerdinkholder en Wilms ies in de Achterhoek rondvraogen.
Wenters (W'wiek) kent GEPSE en GøPSE (klaank tuschen u en ö). Deunk en
Entjes (1971) umschrieft dat zo: 'handvol, hoeveelheid, die beide
aaneengesloten handen vult': "Wi-j heb zoavölle kruselbèzen; griep dr maor
ne gøpse oet."
Twente. Dijkhuis neteert (1979/1991) GEPSE 'handvol': "Too den kozak ne
gepse kroet in 't vuur smet, grip mien besvaar 'n stool en slöt den kozak
daal."
In Grunnegerlaand hebt zie GAPS, GAPSE, GAPSEL, GAPSVOL, GAPSEVOL. Reker
(1985) schrif körtweg 'handvol', bij zien veurgangers Ter Laan lees
we 'dubbele handvol' en Molema 'de beide tegen elkander gevoegde
handen': "Hai har n gaps, n gapsvol knikkers". De leste wis u.a. hen
Gelderlaand: gupse, gupsevol en Oost-Friesland: gaps, gapse, geps, gepse.
Van hèurd of niet, laow het woord er mar mooi in holden!

En kiek is hier: allerdeegs het grote Woordenboek der Nederlandsche Taal
gef ter andacht an. Oet diel IV (1873-89):
GAPS - ook GAPSE, in de Graafschap GEPSE -, znw. vr., mv. gapsen.
Gewestelijke, reeds bij KILIAAN [1599, H.Minus] als zoodanig vermelde
benaming van een handvol, t. w. van de hoeveelheid, die men hetzij in ééne
hand, hetzij in de beide aan elkander gehouden opene handen omvatten kan.
Vooral in Groningen, Gelderland en Overijsel bekend. || Een gaps rogge.
Een gaps geld.
Diel V (1890-1900) voert GAPS nog twiemaol op under HANDVOL.
Dat wij niet nuumd wordt, lig an het mekeren van beheurlijke Drèentse
woordenboeken.

O ja, hoe kow an zo'n woord?
Um alle woordofleidkuundige proot vort te laoten: GAPS met zien varianten
is een ofleiding bij gapen, gappen, gaepen, gaopen, betiekenis 'lösstaon'.
Dèenk ok mar an gaaps, gaeps, gaps, waw zegt van een hoes daor aj de
mèenschen marzo in de glazen kieken kunt as ter gien veurgerdienen hangt
of as bij aovend de doeken wiedewagen lös blieft.

H. Minus

Klik hier um te reageren

 Re: Woorden gezocht
Schriever: Ingmar Roerdinkholder (---.xdsl.tiscali.nl)
Daotum:   03-10-2005 21:26

Now, da's een hiele beste göpse an informatie da'j daor geeft, Minus.
Vien ie et wel goed as ik dat deur geve an de luui van de Lowlands-liest,
die zik bezig holdt mit Nedersaksische woorden? Dat doe'k dan mar.
Daor kwaamp namelik mien vraog weg, ze hadden et daor oaver "göpsch"
in Noord-Duutslaand, wat as ok twei-haanden-vol is, en toew vun ik
dus "göpse" in et Dreints zakwoordboekien.
Gaps(e) stiet der trouwens ok in in de zölfde betiekenis, zag ik now,
gaps ok as NL "gesp". An dat "gapen" lös staon ha'k nog niet edacht.
Volgens Lowlands-L had et wat met "geven", "gave", "gift" etc te maken.

Ingmar

----------

From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
Subject: Etymology

Thanks a lot, Ingmar.  The development /gapSe/ > /gepSe/ > /göpS(e)/ > 
/göps(e)/ seems rather natural to me as far as phonological assimilation 
rules are concerned.

In "our" dialects you also get /wepSe/ > /wöpS(e)/ > /wöps(e)/ (_Wepsche_ > 
_Wöpsch(e)_ > _Wöps(e)_) for 'wasp'.

Note that in both instances there are dialectical variants with /s/ (<s>) 
and /S/ (<sch>).

Kumpelmenten,
Reinhard/Ron

==============================END===================================
Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
Postings will be displayed unedited in digest form.
Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l")
are  to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at
http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
======================================================================= 