<div style="text-align: center; font-family: arial,helvetica,sans-serif;">=========================================================================<br>L O W L A N D S - L - 24 February 2008 - Volume 01<br style="color: rgb(102, 102, 102);">
<span style="color: rgb(102, 102, 102);">-------------------------------------------------------------------------</span><br style="color: rgb(102, 102, 102);"><span style="color: rgb(102, 102, 102);">Please set the encoding mode to Unicode (UTF-8).</span><br style="color: rgb(102, 102, 102);">
<span style="color: rgb(102, 102, 102);">If viewing this in a web browser, please click on</span><br style="color: rgb(102, 102, 102);"><span style="color: rgb(102, 102, 102);">the html toggle at the bottom of the archived page.</span><br>
=========================================================================<br></div><br style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;"><span style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;">From: </span><span style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;" class="HcCDpe"><span class="EP8xU" style="color: rgb(121, 6, 25);">Roger Thijs, Euro-Support, Inc.</span> <span class="lDACoc"><<a href="mailto:roger.thijs@euro-support.be">roger.thijs@euro-support.be</a>></span></span><br style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;">
<span style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;">Subject: </span><span style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;" class="HcCDpe">LL-L "Etymology" 2008.02.23 (04) [E]<br><br></span><div style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;" id="1eq6" class="ArwC7c ckChnd">
<div bgcolor="#ffffff">
<div><font size="2">Concerns the discussion about "park"</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">I found some thoughts by Lauwers about "<strong>Perk</strong>"
(now part of Steenokkerzeel).</font></div>
<div><font size="2">I added, from an other of his publications, also his
thoughts about "<strong>Ham"</strong> (discussed a while ago in this
group).</font></div>
<div><font size="2">Both quotations are in Dutch<em> (OCR screened without
relayouting nor typesetting)</em></font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Comments:</font></div>
<div><font size="2">Lauwers is a local history writer, not a
linguist.</font></div>
<div><font size="2">And since there are some pre-roman archeologic findings in
this area, there is a tendency to look for celtic/gallic roots, even for
namegiving from the middle ages.</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Regards,</font></div>
<div><font size="2">Roger</font></div>
<div><font size="2">quotes follow</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2"><strong>***</strong> </font><font size="2">Joz. Lauwers,
Perk, het kleine dorpje van de grote Teniers, 1966, tweede druk
1975</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2"><em>[p10]</em> Uit wat voorafgaat mag men voetstoots aannemen
dat Perk reeds in de kiem moet bestaan hebben tijdens de Romeinse overheersing,
zij het dan als een pietlut naast grote broer Elewijt, en alleen zijn naam en
zijn Walenbaan uit die periode overgehouden heeft. Maar overal daarrondom gonst
het van<em> [</em></font><font size="2"><em>p11]</em>Gallo-Romeinse bedrijvigheid,
terwijl de beboste vlek er denkelijk oorzaak van was dat de legers er slechts
doorheen zijn gegaan, zodat het diensvolgens weinig of geen bewoning
kende.</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">De meeste geschiedschrijvers vergenoegen zich ermee de
naamgeving te baserqn op het neo-latijnse parcus of parcum, in overeenstemming
met het hedendaagse Fr. parc, Ned. park, ook perk (omzoomd gebied, b.v.
bloemperk), zonder er zich verder om te bekreunen. Een degelijke ontleding van
het eigenlijke grondwoord gaf ons wel de voldoening een aanknopingspunt te
vinden met een ander woord, nl. de Barebeek, die de bakermat van dit dorp
eeuwenlang als een trouwe wachter heeft behoed en voor alle inmenging van
buitenuit heeft gevrijwaard.</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Het komt ons voor dat in beide termen een Keltische stam
schuilt. Verre van ons, daaruit te willen afleiden dat Perk en omgeving a
fortiori een Keltische bewoning hebben gekend. Het woord « parcus » beïnvloedde
immers evengoed Park (Heverlee) en Parike (bij Oudenaarde). Maar als bovendien
nog andere eigenstreekse woorden in dezelfde richting wijzen, zou dit een
aanduiding temeer kunnen zijn dat Perk reeds vóór de Romeinse bezetting een
Keltische bevolking had.</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">We weten immers dat Cesar tussen 58 en 51 vóór Kristus gans
Gallië wist te onderwerpen. Hij diende de strijd aan te binden met Keltische
volksstammen, die lang voordien van over de Rijn gekomen waren, waarschijnlijk
uit het brongebied van de Donau. De Kelten bevolkten reeds in de late bronstijd
en het begin van de ijzertijd het 0. van Frankrijk en vervolgens het Iberisch
schiereiland. Het waren nomaden die al wat tilbaar was met zich mededroegen. Op
het einde van de IVde eeuw vóór Kristus kwamen de Belgen onze streken bezetten ;
ze waren in zekere zin de achterhoede van de Kelten. Het woord Gallië bezit ten
andere dezelfde bestanddelen als Keltië.</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Het Oudkeltisch liet tengevolge van de expansie der Kelten in
de Vle tot de IlIe eeuw vóór Kristus in een groot gedeelte van Europa sporen in
de vorm van plaatsnamen na, met karakteristieke elementen zoals novios-, -dunum,
-durum, -briga, -magus (3). We hadden in een vroegere studie over Melsbroek,
naar aanleiding daarvan, reeds de mening vooropgezet dat dit dorp zijn naam
ontleende aan Metleto-Briga = Melsbroek, naar analogie met de naam Melun, d.i.
Metleto-Dunum (8). Zo kennen we ook Noviornagus (Nijmegen), Rotomagus (Rouen),
Augustomagus (Senlis), Lugudunum (Lyon), Durucortorum (Reims), Augustodunum
(Autun), Noviodunum (Nevers), Verodunum (Verdun).</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Hieruit blijkt dat Gallië wemelt van Keltische plaatsnamen,
die weliswaar een Romaans tintje kregen. Waarom zou Perk op die regel
uitzondering maken ?</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">Terloops moeten we nog wijzen op het doordringen van Keltische
volksstammen, rond 6oo vóór Kristus, in Spanje die zich daar met de Iberische
bevolking hebben vermengd (3).</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">De verschillende schrijfwijzen, die ons uit oude dokumenten
tegemoet treden, luiden als volgt : Perke 1192, 1243, 1304, 1338 ; Parric 1393 ;
Percke 1435 ; Parc 1683. Het is evenwel niet uitgesloten dat in deze opsomming
zonder onderscheid Perk, Parike en Park (Heverlee) door elkaar worden gehaald 1
We <em>[</em></font><font size="2"><em>p12]</em> lezen zo bij Max SERVAIS :
Parike, Perreken in 1165 (9). Op een landkaart in Castella et praetoria staat de
naam in 1697 gespeld als Percken (10).</font></div>
<div> </div>
<div><font size="2">De overgang van a naar e vóór rk is gemakkelijk te verklaren,
doordat de stammedeklinkers zich herleiden tot PRK. vgl. hoogduits plarrih en
pferrib, oudengels pearroc (afgesloten ruimte), beantwoordend aan het Fr. parc.
In de Wet der Ripuarische Franken komt reeds parricus « omheining » voor. Dit
beschouwt men nu als een Gallo-romaans woord, afgeleid van het Spaans parra «
latwerk », dat men weer uit het Iberisch afleidt. Dan zou dit Iberisch woord
over het Gallo-Rornaans reeds vóór de IVe eeuw naar de Germanen gekomen zijn,
daar de Angelsaksers het al meenamen naar hun nieuwe woonplaatsen in Engeland
(4).</font></div>
<div><font size="2"><br><strong>***</strong> <font size="2">Joz. Lauwers,
Steenokkerzeel en Hummelgem, in verleden en toekomst, 1964</font></font></div>
<div> </div>
<div><em>[p15]</em> De Ham te Steenokkerzeel</div>
<div> </div>
<div>Onder de vele verouderde Dietse toponiemen is nu eenmaal het woord Ham één
van diegene wier juiste betekenis moeilijk is vast te stellen.</div>
<div> </div>
<div>Volgens STEURS en UYTTERHOEVEN doen er zich twee mogelijkheden voor:</div>
<div> </div>
<div>1) Oorsprong van het Gotisch stamwoord Haims en dan betekent het « een
afgeperkt stuk grond, een akker die afgebakend is door houtwerk, hagen of
grachten », door uitbreiding : « woning, erf, hoeve » (vgl. Duits Heimat, Eng.
Home, Ned. Heem). We ontmoeten het verder in het Hoogduits als Cham, in het
Middelnederlands als Hamme en Ahm, in het Frans als Hameau.</div>
<div> </div>
<div><em>[p 16]</em> </div>
<div>2) Ham heeft voor oorsprong een Indogermaanse stam : Chammo of Qam.
Dit woord betekent oorspronkelijk « kniebuiging of knieboog » (wat we
terugvinden in « ham » of hesp), later alle buigingen, krommingen, elke bocht,
vooral bochten van een waterloop ; in ondergeschikte orde « de natte beemden
gelegen in de bochten der waterlopen ». In die zin hebben we in onze taal het
woord « inham » behouden.</div>
<div> </div>
<div>Deze Germaanse stam ham bestaat, buiten het Germaans om, in verband met het
Oud-iers Camm (gebogen), het Latijn Camurus (gekromd), het Spaans Cama
(kniebuiging), het Oud-Frankisch Gamba, waaruit enerzijds jambe en anderzijds
jambon. Kam of Qam met de betekenis van « hoekig zijn » is de Indo-Europese
stam, waaruit al deze woorden voortkomen.</div>
<div> </div>
<div>Al naargelang we de eerste of de tweede hypotese aannemen, moeten we door
de plaatsnaam Ham verstaan, ofwel « een afgebakende akker, een afgcperkt stuk
grond », ofwel « natte weilanden gelegen in de bocht of de kromming van een
waterloop » (1).</div>
<div> </div>
<div>Dr J. DE VRIES spreekt in dezelfde zin, maar voegt er nog woorden aan toe
als Latijns Campus (veld) naast Grieks Kamptó (ik buig) (14).</div>
<div> </div>
<div>Welnu, voor wat Steenokkerzeel betreft, is deze Ham blijkbaar een perceel
grond geweest, gelegen langsheen de oevers van een beek. Vooraleer mensenhanden
het werk van de natuur aangeroerd hadden, moet er daar waar het kasteel zich
thans bevindt, een uitgestrekte poel geweest zijn, die voortdurend gespijsd werd
door talrijke bronnen, waarvan de voornaamste zijn : de Sint-Rumoldus- en de
Sint-Bernardusbron. Thans bestaat er nog de Dijkstraat, terwijl bepaalde wijken
van het dorp eertijds benamingen droegen als « ten meere », « ten dycke » of «
op de meire », wat zou kunnen bewijzen dat het oorspronkelijke hof gebouwd werd
langsheen een ingedijkt meer.</div>
<div> </div>
<div>Een ander feit dat onze aandacht trekt, is dat de Wambeek, die voorheen
door het gehucht met dezelfde naam liep, maar thans grotendels overwelfd is,
achter het kasteel haar oorsprong neemt.</div>
<div><br>Eigenlijk is er niet veel inspanning nodig om in die naam een Hambeek
te herkennen, d.i. een beek die een kromming of ham vormt en deze enigszins
omzoomt.</div>
<div> </div>
<div>Vergelijken we maar even het dorpje Ham-sur-Heure. Het wordt vernoemd in
868 in de polyptiek van Irminon onder vorm van « Ham super Hur ». « Heure »
betekent ofwel modderig water (van het Ned. Hore = modder) ofwel eenvoudig «
water » (van het stamwoord « Ur » dat als wortel « Wer » heeft). Vgl. het Grieks
hudór en ons Vlaams « Water ».</div>
<div> </div>
<div>Wat we hiermede willen aantonen is, dat eenzelfde stam Ur kan aangeblazen
worden met H (Hur) of met W (Wer = water). De letters H en W zijn dus verwant
als aangeblazen medeklinkers. We ontmoeten ze trouwens nog bij andere woorden,
b.v. Hand, Want (handschoen), Gant (Fr.).</div>
<div> </div>
<div>Daaruit menen we te mogen afleiden dat Hamheek en Wambeek wel degelijk op
dezelfde leest geschoeid zijn. Naast het landgoed « Ham » bevindt zich het
Cammevelt. In aansluiting met wat voorafgaat, betekent zulks dus evenzeer : het
Hammevelt of veld gelegen rond de Ham of Cam.</div>
<div> </div>
<div>Ze verwijzen alle naar een wortel, die oorspronkelijk slechts uit een
Am-vorm bestond, voorafgegaan door een Indo-europese labialisatie van Ku<em>
[p17]</em> of Gu. Vandaar ook de overeenstemming tussen het Ned. wie, Eng. wbo
met Lat. quis, of nog : wat, wbat met quod, enz... (5).</div>
<div> </div>
<div>Men zal ons doen opmerken dat het dorp Wambeek bij Ternat, volgens CARNOY
(13) zou doelen op een beek die zich bij tijden ledigt en dan weer vult (877
Wanbacem). Dit sluit evenwel niet uit dat de Wambeek bij Steenokkerzeel door de
aspiratie met Hambeek zou verwant zijn. Anderzijds komt CARNOY onze stelling
bevestigen als hij het heeft over een bijrivier van de Lomme, de Wamme (751
Vemena), naam die zou voortkomen uit het Keltisch en dienen uitgelegd als « la
contournée, la sinuese » of « de kromme, de bochtige ». Zo komen we terug tot de
stelling die we bij het begin van dit hoofdstuk hadden vooropgezet !</div>
<div> </div>
<div>**** end quotes</div></div>
</div><br style="font-family: arial,helvetica,sans-serif;">