<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=utf-8"><meta name="ProgId" content="Word.Document"><meta name="Generator" content="Microsoft Word 11"><meta name="Originator" content="Microsoft Word 11"><link rel="File-List" href="file:///C:%5CDOCUME%7E1%5Crhahn%5CLocal%20Settings%5CTemp%5Cmsohtml1%5C01%5Cclip_filelist.xml"><style>
<!--
/* Font Definitions */
@font-face
{font-family:SimSun;
panose-1:2 1 6 0 3 1 1 1 1 1;
mso-font-alt:宋体;
mso-font-charset:134;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:3 135135232 16 0 262145 0;}
@font-face
{font-family:"\@SimSun";
panose-1:2 1 6 0 3 1 1 1 1 1;
mso-font-charset:134;
mso-generic-font-family:auto;
mso-font-pitch:variable;
mso-font-signature:3 135135232 16 0 262145 0;}
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-parent:"";
margin:0in;
margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Times New Roman";
mso-fareast-font-family:SimSun;}
@page Section1
{size:8.5in 11.0in;
margin:1.0in 1.0in 1.0in 1.25in;
mso-header-margin:.5in;
mso-footer-margin:.5in;
mso-paper-source:0;}
div.Section1
{page:Section1;}
-->
</style>
<p class="MsoNormal" style="text-align: center;" align="center"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;">===========================================<br>
L O W L A N D S - L - 30 October 2008 - Volume 03<span style="color: rgb(102, 102, 102);"><br>
-------------------------------------------------------------------------<br>
Please set the encoding mode to Unicode (UTF-8).<br>
If viewing this in a web browser, please click on<br>
the html toggle at the bottom of the archived page <br>
and switch your browser's character encoding to Unicode.</span><br>
===========================================</span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;"><br>
From: Elsie Zinsser <<a href="mailto:ezinsser@icon.co.za">ezinsser@icon.co.za</a>><br>
Subject: L-L: Language sustainability / survival<br>
<br>
<span style="color: black;">Haai julle, </span></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;"> </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Hierdie artikel het in die Beeld verskyn en
sal jul dalk interesseer. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL"> </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Groete,</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL"> </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Elsie Zinsser</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: navy;" lang="NL"> </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt; text-align: center;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL"><font size="4">Hoe meer tale, hoe meer dinge</font><br>
</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Okt 27 2008
08:15:28:260NM - (SA) <b></b></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Drie jaar gelede is die eerste stap gegee om die bevordering van meertaligheid
aan universiteite te bekyk. <b>Alet Rademeyer</b> het gaan kyk wat sedertdien
gebeur het. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">In Desember 2005 het die rektore van die sogenaamde Historiese Afrikaanse
Universiteite (HAU's) 'n verslag aan me. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;">Naledi Pandor, minister van onderwys, voorgelê getitel
"Multi-lingualism and related issues in higher education in South Africa". </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die rektore was eensgesind oor die behoud van Afrikaans as onderrigtaal in
die konteks van meertaligheid en het ook verkies om na hulself as meertalige
universiteite te verwys.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Hulle het versoek dat Pandor 'n finansieringsformule oorweeg waardeur
hoëronderwysinstellings wat meertaligheid bevorder, bykomende finansiering sal
ontvang.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Met inagneming van die individuele modelle van meertaligheidsbevordering
aan die onderskeie instellings was aanduidings dat dit tientalle miljoene rande
sou beloop.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Dit is onder meer vir bykomende personeel, vertaal- en tolkdienste en
bykomende infrastruktuur.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">In dié verslag het die rektore daarop gewys die regering het 'n
verantwoordelikheid om geldelike steun en aansporings te gee vir bykomende tale
bo en behalwe Engels.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die rektore het die instelling van 'n institusionele faktor in die
finansieringsraamwerk vir universiteite gesien as 'n noodsaaklike vereiste ten
einde die nodige aansporingsmeganismes te skep vir instellings wat
meertaligheid aktief nastreef en in werking stel, asook om hulle te bemagtig om
die aksies te onderneem.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die bykomende koste is toe geskat op 'n verhoging van 10% tot 15% in die
universiteite se individuele begrotings. Dit was gegrond op studies wat in
Finland gedoen is.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die rektore het Pandor toe onder meer ook versoek om 'n projek te begin
waardeur presiese kostebepaling vir die bevordering van meertaligheid aan
instellings vasgestel kon word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Kommunikasie lol</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">In reaksie op die verslag het Pandor toe 'n gekonsolideerde kosteberaming
van die vyf universiteite versoek.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Sover bekend het van die universiteite individuele kosteberamings aan die
onderwysdepartement gelewer, maar op sterkte van die uiteenlopendheid van die
modelle van meertaligheidsbevordering wat die onderskeie instellings gebruik,
het die gekonsolideerde kostebepaling vir al vyf universiteite nie gerealiseer
nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Sedertdien blyk daar 'n kommunikasiegaping tussen die universiteite en die
onderwysdepartement te wees om die ideaal van meertaligheid verder te voer.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Universiteitsbesture opper gereeld verskonings dat hulle nie geld vir
meertaligheid kry nie en sommige gebruik dit ook as rede waarom daar nie
uitvoering aan taalregte gegee kan word wat deur sekere studente opgeëis word
nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Aan die Universiteit van Pretoria (UP) het dit daartoe gelei dat 'n groep
studente verlede maand besluit het om self 'n petisie aan Pandor te gaan
oorhandig waarin hulle R150 miljoen per jaar vir meertaligheid vra.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Pandor het vroeër vanjaar aan studente te kenne gegee daar is wel geld vir
meertaligheid en Afrikaans op kampusse, maar dat sy wag op versoeke van
universiteitsbesture in dié verband.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Dr. Molapo Qhobela, adjunk-direkteur-generaal van hoër onderwys, het by navraag
gesê Pandor het universiteite genooi om versoeke in te dien oor hoeveel geld
nodig is vir die bevordering van meertaligheid en dat die departement nog
hierop wag.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die universiteite dra op hul beurt nie kennis van 'n amptelike versoek om
'n voorlegging te doen oor hul hulpbronbehoeftes ter bevordering van
meertaligheid nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Van die instellings het wel einde verlede jaar 'n brief van die departement
gekry waarin verdere inligting versoek is, soos 'n volledige lys van kursusse,
programme en kwalifikasies wat in Afrikaans en Engels per kampus aangebied
word, en wat die studente-inskrywingsgetalle, sukses- en slaagsyfers op grond
van ras en geslag is vir elke kursus, program en kwalifikasie wat in parallel-
of dubbelmedium aangebied word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Ondanks al die onduidelikhede het die universiteite voortgegaan met
ontledings van hul situasies en eie geld begin gebruik om meertaligheid te
bevorder.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Min kies Afrikaans aan UJ</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Aan die Noordwes-Universiteit (NWU) het 'n studie wat twee jaar gelede
gedoen is, getoon hoewel die koste van meertaligheid jaarliks styg, dit sowat
1% van die institusionele begroting bly.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Prof. Marlene Verhoef, direkteur</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: navy;" lang="NL"> t</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">aalsake
aan die NWU, sê dit is laer as die internasionale norm aan Kanadese
universiteite, waar dit sowat 8% is. Dit is ook laer as die nasionale norm van
2%, soos Emzantsi Associates in 2003 geraam het dit die staat sal kos om die
nasionale taalbeleidsraamwerk in werking te stel.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Verhoef meen as daar telkens 'n 2%-heffing van die institusionele begroting
is, sal elke universiteit in Suid-Afrika sy verpligtinge ten opsigte van die
vestiging van 'n meertalige werk- en studie-omgewing kan nakom.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die NWU het vanjaar sowat R15 miljoen begroot om 'n meertaligheidsomgewing
te vestig.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die NWU het drie amptelike tale (Tswana, Engels en Afrikaans), terwyl Sotho
as werktaal vir die Vaaldriehoek-kampus geld. Die universiteit gebruik
grotendeels Afrikaans en Engels in klasse, en om toegang te verhoog word onder
meer van tolkdienste gebruik gemaak.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">In die geval van die Universiteit van Johannesburg (UJ) word die gebruik
van Afrikaans as onderrigtaal bepaal op grond van hoe redelik prakties moontlik
dit is.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Faktore wat in ag geneem word in die besluit watter programme in Afrikaans
en Engels (parallel) aangebied word, sluit in of daar 'n redelike vraag daarna
is; die beskikbaarheid en bereidwilligheid van personeel wat dit in Afrikaans
kan doen en die kapasiteit van die fakulteit en akademiese departemente.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die UJ het 'n lys beskikbaar van programme wat aanstaande jaar in
parallelmedium aangebied sal word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die universiteit het ook onlangs advertensies geplaas om Afrikaanssprekende
studente van dié programme bewus te maak. In sommige kringe is dit as 'n
doelbewuste werwingsaksie van Afrikaanse studente gesien. Die UJ het dit
ontken.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Van die 45 232 studente by dié universiteit het 42 430 vanjaar onderrig in
Engels verkies en 2 802 in Afrikaans. Benewens dié programme wat parallel
aangebied word, word die res in Engels aangebied.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Om meertaligheid te bevorder, meen die UJ sy grootste behoefte is tans die
aanstelling van bykomende personeel wat in verskillende tale kan onderrig gee,
sowel as geld vir vertaal- en taalversorgingsdienste.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">"Om teoreties te voldoen aan die ideaal van 'n viertaalbeleid (Afrikaans,
Engels, Pedi en Zoeloe) wat volledig toegepas word, sal 'n drie- tot
viervoudige toename in akademiese personeel en steunpersoneel nodig wees,"
luidens 'n verklaring.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die UJ het by navraag gesê die jaarlikse begroting vir sy nuutingestelde
taaleenheid beloop jaarliks sowat R600 000. Die sluit nie die salarisse in van
die vier lede van die eenheid nie, maar wel die kontrakaanstellings om tolk- en
vertaalwerk te doen.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Middeweg nodig</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die (UP) is ook in die proses om weer na sy taalbeleid te kyk. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">'n Konsepverslag van die taalbeleidkomitee van die senaat wat in Junie
opgestel is, is tans in omloop.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Volgens prof. Niek Grové, registrateur van die UP, het die verslag egter
geen amptelike status binne die universiteit nie en is die gesprek binne die
universiteit hieroor nog nie afgehandel nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Uit navorsing wat die komitee gedoen het, het dit geblyk dat die kapasiteit
om in albei tale aan die UP te doseer, met bestaande personeel onvoldoende is. Een
van die probleme is dat bykans alle doserende personeel in staat is om in
Engels te doseer, maar dat 21% van akademiese personeel nie die vermoë het om
in Afrikaans te doseer nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Wat die uitvoering van taalbeleid in voorgraadse en nagraadse modules en
eksamens betref, het dit geblyk dat die ideale wat die universiteit gestel het
om studiegidse, leermateriaal en eksamens in Engels en Afrikaans beskikbaar te
stel, nie nagekom word nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die komitee het verskeie aanbevelings gedoen. Dit sluit in dat aangesien
die koste van duplisering van alle voorgraadse modules 'n probleem is, 'n
middeweg gevind moet word waardeur reg geskied aan die behoud van Afrikaans
sonder om uitermate druk uit te oefen op die universiteit se ander doelwitte.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Voorts moet die aanbied van lesings in dubbelmedium slegs gebruik word
wanneer alle studente in staat is om albei tale te verstaan.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Daar is aanbeveel dat Pandor genader word om bykomende geld sodat die
onderwysdepartement se taalbeleid én dié van die universiteit betekenisvol
toegepas kan word. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Luidens dié verslag het die UP op grond van voorlopige berekenings sowat
R35 miljoen ter bevordering van meertaligheid nodig.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die komitee het ook aanbeveel dat as voldoende bykomende geld nie voorsien
word nie, tolkdienste ook oorweeg moet word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die Universiteit van Stellenbosch (US) het kosteberekenings vir
meertaligheidsbevordering gedoen deur na drie moontlike scenario's te kyk.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Dit behels dat alle modules in parallelmedium aangebied word; dat slegs
modules met meer as een lesinggroep deur parallelmedium aangebied word; of dat
slegs modules met meer as 50 inskrywings in parallelmedium aangebied word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Na gelang van die omvang en kompleksiteit van dié modelle het die
randwaarde-koste in 2005 reeds tussen R5 miljoen en R45 miljoen gewissel.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Prof. Russel Botman, rektor van die US, het in sy oorhoofse strategiese
plan R23 miljoen vir meertaligheidsbevordering oor die volgende paar jaar
geoormerk. Hierbenewens beloop die begroting van die US se taalsentrum R14
miljoen wat op verskeie taalbevorderingsaksies fokus.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die US het gesê die taalbevorderingsaksies plaas groot druk op die
universiteit se begroting en enige bykomende geld van die departement sal
verwelkom word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Moeilik om te sê</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Prof. Sakkie Steyn, algemene registrateur aan die Universiteit van die
Vrystaat (UV), het gesê die universiteit bevorder meertaligheid binne sy
taalbeleid wat parallelmediumonderrig onderskryf.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die grootste komponent van die begroting vir meertaligheid volgende jaar is
die kapitaaluitgawe vir die aankoop van bykomende toerusting vir tolkwerk in
klasse, koshuise en op vergaderings.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Die vraag na tolkwerk aan die UV neem toe namate koshuisintegrasie verder
toegepas word en dit ook oorweeg word waar dosente nie in albei hooftale kan
onderrig gee nie.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Steyn het gesê dis moeilik om te sê hoeveel bykomende geld die universiteit
nodig het om die ideaal van meertaligheid te bereik.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Hoewel dit moeilik is om die nieregstreekse koste te bepaal, is die
regstreekse koste vir volgende jaar R2,4 miljoen. Dit sluit uitgekontrakteerde
vertaling, tolkwerk, kapitaaluitgawes aan toerusting, bedryfsuitgawes en die
bestuur van tolkwerk in.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">'n Donker prentjie</span></b><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Afrikaans as onderrigtaal aan universiteite kan binne die volgende vyf tot
tien jaar heeltemal verdwyn as daar nie nóú ingegryp word nie, meen prof.
Hermann Giliomee, navorser en historikus van Stellenbosch.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Giliomee het vroeër vandeesmaand 'n baie donker prentjie oor die posisie
van Afrikaans aan hoër-onderwysinstellings geskets op 'n konferensie van
Afrikaanse organisasies wat deur die FAK gereël is. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="DE">Die
tema van die konferensie was Die Grondwetlike Stand van Afrikaners, 2008.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Giliomee het gesê dit het krities noodsaaklik en van dwingende belang
geword dat Afrikaanse organisasies oor 'n nuwe pad met die regering en
universiteite moet onderhandel om te verseker dat pakkette vir studente
beskikbaar is wat in Afrikaans onderrig wil word.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Volgens Giliomee het Afrikaans aan die Universiteit van Wes-Kaapland (UWK)
gesneuwel en daarna as 'n stroom aan die Universiteit van Port Elizabeth (UPE)
opgedroog.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Aan die Universiteit van Johannesburg (UJ) is dit vinnig op pad uit. En aan
die universiteite van Pretoria (UP), Bloemfontein (UV), die
Potchefstroom-kampus van die Noordwes-Universiteit (NWU) en Stellenbosch (US)
is dit onder baie groot druk. Hy het gesê dubbel- en parallelmedium-onderrig
wat redelik wyd by drie van die vier instellings gebruik word, is bekend
daarvoor dat die kleiner tale uiteindelik sneuwel. Volgens Giliomee hang die
voortbestaan van tolkdienste op die Potchefstroom-kampus af van 'n goedgesinde
rektor met dieselfde dryfkrag as dr. Theuns Eloff, gesteun deur die universiteitsraad.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Hy het gesê by sowel die UP as die UV het die proporsie voorgraadse
studente wat in Afrikaans wil studeer, tot tussen 40% en 45% gedaal.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Aan die US het wit Afrikaanse studente tussen 2005 en 2008 van 68% tot 63%
gedaal, terwyl die proporsie bruin Afrikaanse studente, wat eintlik dinamies
moes gegroei het om die toekoms van Afrikaans te verseker, op 11% gestagneer
het. </span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Giliomee meen daar is twee ander faktore wat Afrikaans ondergrawe. "Die
noue band van die ou Afrikaanse universiteite met die breë Afrikaanse
gemeenskap het plek gemaak vir die teenoorgestelde: 'n soort afsydigheid by
sekere rektore en besture wat daarby staan dat die universiteit outonoom is. "Plegtige
ondernemings wat gegee is toe Engels as voertaal ingevoer is, word gerieflik
vergeet.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">"Die eie belang van die universiteit tel die hoogste. Die
Gerwel-komitee van 2001 het aanbeveel dat minstens twee universiteite die taak
opgelê word om die reg van toegang in Afrikaans as voertaal dinamies uit te
bou, veral op voorgraadse vlak. "Onenigheid onder die vyf Afrikaanse
rektore het egter op tragiese wyse verhinder dat hierdie gulde geleentheid
benut word."</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Giliomee het gesê die onverbiddelike afskaling van Afrikaans op
universiteitsvlak met die stilswyende goedkeuring van die regering is die
kulturele ekwivalent van die onteieningswetsontwerp op materiële gebied.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Terwyl Afrikaans besig is om die kreeftegang te gaan, het Giliomee daarop
gewys dat meer as 80% van Afrikaanse studente verkies om in Afrikaans te leer
en dat meer as 85% van Afrikaanse leerlinge hul onderrig in Afrikaans kry.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial; color: black;" lang="NL">Hy het gesê as die agteruitgang van Afrikaans op universiteitsvlak
voortgaan, sal dit ook later na hoër- en laerskole oorspoel.</span><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"></span></p>
<p class="MsoNormal" style="margin-bottom: 12pt;"><span style="font-size: 11pt; font-family: Arial;" lang="NL"> </span></p>