LL-L: "Etymology" LOWLANDS-L, 18.DEC.2000 (03) [D/E]

Lowlands-L sassisch at yahoo.com
Tue Dec 19 01:26:42 UTC 2000 

======================================================================
  L O W L A N D S - L * 18.DEC.2000 (03) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
  Posting Address: <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>
  Web Site: <http://www.geocities.com/sassisch/rhahn/lowlands/>
  User's Manual: <http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html>
  Archive: <http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html>
  =======================================================================
  A=Afrikaans, Ap=Appalachean, D=Dutch, E=English, F=Frisian, L=Limburgish
  LS=Low Saxon (Low German), S=Scots, Sh=Shetlandic, Z=Zeelandic (Zeeuws)
  =======================================================================

From: john feather [johnfeather at sceptic1.freeserve.co.uk]
Subject: Etymology

Ron

Chambers Dictionary has "kist" from OE "cist" or ON "kista".

It also has the charming "kist o' whistles" for an organ.

John Feather johnfeather at sceptic1.freeserve.co.uk

----------

From: Thomas [t.mcrae at uq.net.au]
Subject: LL-L: "Etymology" LOWLANDS-L, 18.DEC.2000 (01) [E]

I woder whether the word 'dicht'...to dust or rub a surface clean
e.g. 'Ah'll gie that shelf a guid dicht'
Regards
Tom
Tom Mc Rae
Brisbane Australia
"Oh wid some power the Giftie gie us
Tae see oorselves as ithers see us"
Robert Burns--

----------

From: Roger Thijs [roger.thijs at euro-support.be]
Subject: LL-L: "Etymology" LOWLANDS-L, 18.DEC.2000 (01) [E]

> From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]
> Subject: Etymology
> Dear Lowlanders,
> Does any of you know the origin of the Low Saxon (Low German) word
> _Adebaar_ 'stork'?  In Dutch and Afrikaans it is related: _ooievaar_.
But
> in other Germanic languages?  E.g. English _stork_, German _Storch_,
> Icelandic _storkur_, Danish/Norwegian/Swedish _stork_.  (Frisian?)
Some
> German dialects also use _Adebar_, but only in the North, and I assume
it
> is Low-Saxon-derived.

This is what the WNT (Woordenboek der Nederlandsche Taal) CD-ROM gives:

OOIEVAAR, znw. m., mv. ooievaren en ooievaars. De bekende vogelnaam die
ook in het Nederlandsch in verschillende vormen voorkomt. In
WestVlaanderen heeft men aan het woord eene d toegevoegd: ooievaard; dit
gebeurt anders niet. In de eerste lettergreep is eene d uitgestooten:
ooievaar ontstond uit odevaar, dat nog in 16de eeuw voorkomt; daarnaast
ook oudevaar en ouwevaar (zie nog andere vormen met gering verschil bij
KIL.). Behalve v heeft het woord ook b, maar niet in het eigenlijke
Nederlandsch; het Nederduitsch heeft adebar (LÜBBEN-WALTHER), waarin a
wellicht staat voor ò, zooals in hd. aberglaube, een gewoon verschijnsel
in het Ndd. (verg. KLUGE, Etym. Wtb.4 op Adebar). Uit adebar is ontstaan
aiber (zie b. v. MOLEMA), vandaar eiber, een vorm die ook in de
Nederlandsche schrijftaal als ongemeene term wordt gebruikt, evenals
adebaar (zie ADEBAAR en EIBER). Het Ohd. heeft odobero, udebero, otivaro
(verg. GRIMM, Myth.4 560). Met zekerheid kan het woord niet verklaard
worden, ook doordat de oudste vorm niet met juistheid is te bepalen. De
bekende verklaring van GRIMM, volgens welke ooievaar is heilaanbrenger,
onderstelt in de eerste lettergreep een langen klinker: het zou dan
samengesteld wezen met een bekend oudgerm. woord voor bezit (ags. éad
enz.); zie deze en nog andere verklaringen van GRIMM in Mythol.4 560, en
Kl. Schrift. 3, 147.
1) Eigenlijk. Het bekende vogelengeslacht, behoorende tot de orde der
steltloopers, met hooge waadpooten, langen hals en langen, rechten,
kegelvormigen snavel. Zie voor het volksgeloof aangaande den ooievaar b.
v. SLOET, De Dieren in het Germ. Volksgeloof, blz. 266 vlgg.; BUSCH,
Deutscher Volksglaube, s. 198 enz. || Vogelen die int water ende opt
lant haren Cost soecken, als Gansen, Swanen, Oyvaren, Entvogels, Cranen,
ende dierghelijcke ... zijn beter gesoden, Koockb. 21. Mijne Heeren van
den Gerechte ... interdiceren eenen iegelicken ... eenige Oyevaers
houdende ende nestelende binnen deser Stede vryheyd ... te misdoen, te
schieten ofte werpen, Handv. v. Amst. 1034 b (aº. 1571). De Kraayen en
Ojevaars, ons Landt bezoeken of van daar vertrekken willende, neemen
niet alleen een byzonderen koers, maar ieder ook een byzonder Zaaizoen
waar, ZORGDRAGER, Groenl. Vissch. 175. De ooievaars ... doen door hunne
gestalte aan de reigers denken; maar zij zijn krachtiger van maaksel en
meestal grooter, SCHLEGEL, Vogels, 148. De (witte) ooievaar ... is een
vogel van ruim drie voet lengte, die de pooten en den bek vermiljoenrood
... heeft ..., terwijl de zuiver witte kleur van het vederkleed slechts
afgebroken wordt door zwarte slagpennen en groote vleugeldekvederen,
150.

Uw cederhout op Liban weeligh tiert,
Vol groeisaem zaps, daer woont het vlugh gediert,
De ooyevaer gekleedt in bonte pennen,
Houdt daer zijn hof op hemelhooghe dennen.
HOOFT, Ged. 1, 277.

D'Oyevaers gaen hun versteken
Over zee met vollen tocht
Om te scheppen nieuwe locht.
DE HARDUYN, Godd. W. 479.
Als 't Nachtegaaltjen singht, en 't Swalefjen alree
Met d'Ouwe-vaar verlaat haar plaats van over Zee.
A. VISSCHER, Ged. 61 (ed. DE BRUYN).
Ooievaar
Lepelaar,
Takkedief,
Ooievaar heeft de kindertjes lief.
Bekend volksrÿmpje (bij SLOET, a. w. 266).
- Met toespeling op het kindergeloof, dat de ooievaar broertjes en
zusjes brengt. || Van kool of ooievaars wordt by ons aan huis niet
gesproken, ook niet van den Volewyk, MULTATULI 1, 22.
- Ooievaartje spelen, een op het platte land bekend kinderspel,
"bestaande in het bijeenverzamelen van allerlei takken, rietstoppels en
ruigte die men in den vorm van een ooievaarsnest in malkander vlecht,
waarop men vervolgens plaats neemt, en door allerlei vreemde sprongen en
gebaren den ooievaar poogt na te bootsen" (BOUMAN, in Nav. 15, 76 b).
- Zegsw. Beenen hebben als een ooievaar (JOOS 12).
- De ooievaar staat bekend als een vraatzuchtig dier, een slokop:
En weest geen paeu in uw gewaet,
Geen papegay in uwen praet,
Geen oyevaar wanneer men eet,
Geen gans als gy daer henen treet.
CATS 1, 564 a.
- Vandaar de zegswijze Hij eet als een ooievaar (HARREB. 2, 146 a).
- Spreekw. Eén zwaluw maakt geen lente, noch één ooievaar den zomer
(reeds bij DE BRUNE, Bank. 1, 222); thans meestal, korter: één ooievaar
maakt geen zomer (HARREB. 2, 146 a).
- Waar kikkers zijn, zijn ook ooievaars (HARREB. 2, 146 a).
- In Zuid-Nederland. Eene goede gelegenheid vliegt met de ooievaars over
zee (en God weet wanneer zij wederkeert) (b. v. bij CONSCIENCE 3, 356
a): van eene goede gelegenheid moet men dadelijk gebruik maken.
- In de wapenkunde, eene der zoogenaamde "natuurlijke wapenfiguren". ||
De ooievaar houdt een paling of slang in zijn bek, RIETSTAP, Handb. 194.
De ooievaar wordt altijd van ter zijde voorgesteld, Ald.
2) Bij vergelijking. - a) Bijzonder soort van kruishout met lange
schrijfpin.
b) In de vroegere studententaal: eene soort van sjees. || Voor het avond
was reed Gusje van Yken met papa de stad uit op de hoogste ooievaar, die
ooit is gebouwd geworden, KNEPPELH. 1, 126.
Afl. Ooievaren, bij HALMA vermeld met de bet.: "Verzamelen, met kunsjes
neemen"; thans hier en daar gebruikelijk voor: beurtelings van het eene
been op het andere gaan steunen. || Ik heb op die receptie zoowat staan
ooievaren.
Samenst. Ooievaarsbeen, ook oneigenlijk, voor: iemand die lange, dunne
beenen heeft; -bek, -bloem (zie die woorden); -bos, "klein bosje hout",
V. DALE; -ei; -familie ("De ooievaarsfamilie, 5 in getal, heeft het nest
bij den heer G ... in het dorp Woubrugge verlaten en vermoedelijk reeds
de reis naar het verre zuiden aanvaard", Leidsch Dagbl. v. 29 Aug.
1893); -geslacht (LANGENDIJK 2, 428); -hals; -jong; -kop; -kuiten,
"lange dunne beenen", V. DALE; -neb, volgens V. DALE hetzelfde als
naaldenkervel (zie OOIEVAARSBEK, B); -nest (zie ald.); -vlucht.

---

Regards,

Roger

----------

From: Roger Thijs [roger.thijs at euro-support.be]
Subject: LL-L: "Etymology" LOWLANDS-L, 18.DEC.2000 (01) [E]

> From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]
> Subject: Etymology
> Dear Lowlanders,
> Does any of you know the origin of the Low Saxon (Low German) word
> _Adebaar_ 'stork'?  In Dutch and Afrikaans it is related: _ooievaar

Complement to my previous message
I forgot to check for adebaar in the WNT.

This what it gives:

ADEBAAR, znw. m., mv. adebaars en adebaren.  Andere vorm van den naam
des vogels, die gewoonlijk ooievaar heet, mnl. odevare; bij KIL., nevens
odevaer en odebaer, ook adebaer. De vorm adebaar behoort inzonderheid in
de Nedersaksische en Friesche streken te huis: ndd. âdebar (KOSEG. 1,
98-100); ofri. âdebar (WIARDA 5), van waar later æbar, aber (EPKEMA 5).
Doch ook het Mhd. kende adebar (BEN. 1, 7), en adebär staat vermeld bij
GRIMM (D. Wtb. 1, 176), ofschoon met eene aanhaling uit CLAUDIUS, een
Nederduitscher. De ohd. vorm was ôdebero (GRAFF 3, 155). Over de
afleiding des woords, zie bij OOIEVAAR, waar aangewezen zal worden, dat
de grondvorm eigenlijk oodebare is en gelukbrenger, heilaanbrenger
beteekent. Het eerste lid der samenstelling, goth. aud, ohd. ôt, luidde
ags. eád, waaraan ndd. en ofri. âd beantwoorden: verg. goth. auso (oor),
ohd. ôra, ags. eáre, ndd. âr (KOSEG. 1, 98), ofri. âre, âr (RICHTH.
608).
Adebaar is in de spreektaal thans niet meer gebruikelijk, maar wordt,
evenals de samengetrokken vorm eiber (zie ald.), alleen nog bij dichters
gebezigd in die gevallen, waar ooievaar te alledaagsch zou klinken, of
waar men, bij een verhaal uit oude tijden, aan den stijl eene
ouderwetsche tint wenscht te geven. ||
 Sints onheuchelijke jaren Was het welgevlochten nest Van een koppel
adebaren Op de hut der weêuw gevest. V. LENNEP, Poët. 2, 198.

Regards,

Roger

==================================END===================================
  You have received this because your account has been subscribed upon
  request. To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l"
  as message text from the same account to
  <listserv at listserv.linguistlist.org> or sign off at
  <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
  =======================================================================
  * Please submit contributions to <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>.
  * Contributions will be displayed unedited in digest form.
  * Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
  * Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
    to be sent to <listserv at listserv.linguistlist.org> or at
    <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
  * Please use only Plain Text format, not Rich Text (HTML) or any other
    type of format, in your submissions
  =====================================================================

More information about the LOWLANDS-L mailing list