LL-L: "Games" LOWLANDS-L, 08.APR.2001 (08) [E]

Mon Apr 9 01:30:25 UTC 2001

======================================================================
  L O W L A N D S - L * 08.APR.2001 (08) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
  Posting Address: <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>
  Web Site: <http://www.geocities.com/sassisch/rhahn/lowlands/>
  User's Manual: <http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html>
  Archive: <http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html>
 =======================================================================
  A=Afrikaans, Ap=Appalachean, D=Dutch, E=English, F=Frisian, L=Limburgish
  LS=Low Saxon (Low German), S=Scots, Sh=Shetlandic, Z=Zeelandic (Zeeuws)
 =======================================================================

From: Roger Thijs [roger.thijs at euro-support.be]
Subject: LL-L: "Games" LOWLANDS-L, 08.APR.2001 (02) [D/E]

> From: Frank Verhoft [frank.verhoft at pandora.be]
> Subject: Toys
>
> * Knikkeren: een koepelnaam voor een hele resem van spelletjes met
> knikkers,
> kleine ronde balletjes die "weggeschoten" worden met de duim.

In mijn plat uit Vliermaal waren het "mois":
- gloaze mois
- pottejadde mois

> * kaptol (ook "tol"): een houten tol (kegelvormig, plusminus een vuist
> groot) met en metalen punt die "gelanceerd" wordt met behulp van een
koord.

In mijn plat heetten alle tollen "dop".
Vragen rondom "tol" zitten ook in een recente rondvraag vanuit de
redactie het Woordenboek der Limburgse Dialecten (en van het Woordenboek
der Brabantse Dialecten).

> * Bikkels:

geen idee

Groetjes,
Roger

----------

From: Marco Evenhuis [evenhuis at zeelandnet.nl]
Subject: LL-L: "Games" LOWLANDS-L, 08.APR.2001 (02) [D/E]

Frank Verhoft schreef:

> - Kent er iemand de exacte etymologie van "meirbol"? Mijn grootouders
> (°1917) gebruikten uitsluitend dit woord. Het leek mij in eerste
instantie
> een verbastering en vooral reinterpretatie van het Franse woord voor
> "marmer" te zijn, nl. "marbre". In de verschillende Romaanse talen wordt
de
> /r/ nogal eens getransformeerd tot /l/... Alhoewel, in mijn "Dictionnaire

> historique de la langue francais" vind ik geen geen enkele referentie
naar
> iets als (Frans) "marble". Ontlening uit het Engels lijkt mij niet echt
> valabel, maar de taal van Shakespeare heeft wel "marble", met /l/, uit
het
> Oud Frans overgenomen, en het betekent zowel "marmer", als "knikker".

In de Zeeuwse dialecten wordt het woord merbel (merpel, murbel, murpel)
voor
knikkers in het algemeen gebruikt (het spel: murpele, merbele, etc.), maar
daarnaast dient het begrip bínnen het knikkerspel zelf om een verschil met
andere soorten knikkers aan te geven. In aflopende waarde golden in 'mijn
tijd' (eind jaren zeventig):

- merbels: grote, ondoorzichtige, glanzend witte knikkers met wat strepen
in
verschillende kleuren. Gezien het materiaal lijkt me een etymologie in de
richting van marmer niet onwaarschijnlijk...
- bollekètten of boenken: grote, transparante knikkers met een gekleurde
kern
- katôgen: fijnere, helder transparante knikkers met een gekleurde kern
- knikkers: de huis-tuin-en-keuken-knikker

> * Bikkels: blijkbaar waren deze zaken in mijn grootvaar's jonge jaren
> bepaalde beenderen (voornamelijk van een varken?). Echo's daarvan vind ik

> terug in het Engelse woord "knucklebones". Tijdens mijn jeugd speelden
wij
> evenwel met loden bikkels.
> Vraagjes:
> - Wat is de oorsprong van dit woord, althans in deze betekenis?
> - Welke beenderen van welk dier werden geschikt gevonden voor deze
> spannende sport?
> - Welke varianten etc...
> - Kortom, elke informatie is welkom :-)

Ik bikkelde eind jaren zeventig zelf nog met schapen-, dan wel
varkensbotjes. Dat gebeurde steevast op een arduinen stoepsteen voor één
van
de huizen op het dorp (West-Souburg). Bikkelen hóórde gewoon op zo'n
stoepsteen en omdat er steeds meer van die stenen plaats moesten maken voor

een ordentelijk trottoir, was het op vrije woensdagmiddagen soms een drukte

van belang op die paar laatste stoepjes.
Het spel zal bekend zijn, de termen voor de manier waarop de bikkels kunnen

vallen zijn in het Zeeuws (althans hier op Souburg, waar tegenwoordig voor
zover ik weet in het geheel niet meer gebikkeld wordt):
-putters
-bolders
-staenders
-strongs

Een vriendelijke groet,

Marco

----------

From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]
Subject: Games

[The following is in Dutch and English.]

Engels _marble_ < Oud Frans _marble_ (~ _marbre_) < Latijns _marmor <
Greeks _marmaros_ 'glanzige steen'

Engels _marble_ (1) 'marmer', (2) 'knikker'

'Knikker' (_Marmel_ of _Murmel_ vs _Marmor_ 'marmer' in he "Hoog"-Duits) in
de Noord-Saksische dialecten van het Noord-Duitse Nedersaksisch
(Nederduits):

Marmel [ma:m=l] (f.~m., pl. _Marmels_)
~
Mardel [ma:d=l] (f.~m., pl. _Mardels_)
~
Kuller ['k`Ul3] (f., pl. _Kullern_ ~ _Kullers_)
~
Löper ['l9Ip3] ~ [lOIp3] (m., pl. _Löpers_, < _lopen_ ['lOUp=m])
~
Knicker ['knIk3] (m., pl. _Knickers_)
~
_Picker_ [`p`Ik3] (m., pl. _Pickers_)
~
_Gimmel_ ['gIm=l] (f., pl. _Gimmels_, alleen in het dialect van
Finkwarder/Finkenwerder, een visserdorp in het land Hamborg/Hamburg)

Afleidingen en verwante woorden:

kullern 'rollen' (betreffende een kogeltje)

knickern (1) 'met _Knickers_ spelen', (2) 'zich vrekkig gedragen' >
_Knicker_ 'vrek'

picke(r)n (1) 'pikken', (2) 'zachtjes (aan)kloppen', (3) 'zachtjes duwen',
(4) 'met _Pickers_ spelen'

Marmelsteen ['ma:m=lstE.In] ~ Mardelsteen ['ma:d=lstE.In] 'marmer'

Mar(de)lbloom ['ma:(d=)lblo.Um] 'madeliefje' (_Bellis perennis_, alleen in
enige dialecten van Hamborg/Hamburg, Sleswig-Hulsteen/Schleswig-Holstein en
Mekelborg/Mecklenburg; in andere dialecten _Kükenbloom_ ['k`y:k=Nblo.Um]
("kuikenbloem") of _Knüllbloom_ ['knYlblo.Um] ("heuveltjebloem"))

***

English _marble_ < Old French _marble_ (~ _marbre_) < Latin _marmor < Greek
_marmaros_
'glossy stone'

'Marble (ball)' (_Marmel_ or _Murmel_ vs _Marmor_ 'marble (ball)' in
"High"-German) in the
North Saxon dialects of Low Saxon (Low German) of Northern Germany):

Marmel [ma:m=l] (f.~m., pl. _Marmels_)
~
Mardel [ma:d=l] (f.~m., pl. _Mardels_)
~
Kuller ['k`Ul3] (f., pl. _Kullern_ ~ _Kullers_)
~
Löper ['l9Ip3] ~ [lOIp3] (m., pl. _Löpers_, < _lopen_ ['lOUp=m] 'to run')
~
Knicker ['knIk3] (m., pl. _Knickers_)
~
_Picker_ [`p`Ik3] (m., pl. _Pickers_)
~
_Gimmel_ ['gIm=l] (f., pl. _Gimmels_, only in in the dialect of
Finkwarder/Finkenwerder, a
fishing village in the state of Hamborg/Hamburg)

Derivation and related words:

kullern 'to roll' (about a small ball)

knickern (1) 'to play with _Knickers_', (2) 'to behave in a miserly way' >
_Knicker_ 'miser'

picke(r)n (1) 'to pick', (2) 'to knock gently', (3) 'to nudge (gently)',
(4) 'to play with _Pickers_'

Marmelsteen ['ma:m=lstE.In] ~ Mardelsteen ['ma:d=lstE.In] 'marble' (the
stone'

Mar(de)lbloom ['ma:(d=)lblo.Um] "marble flower" = 'daisy' (_Bellis
perennis_, only in the dialects of
Hamborg/Hamburg, Sleswig-Hulsteen/Schleswig-Holstein and
Mekelborg/Mecklenburg; in other
dialects _Kükenbloom_ ['k`y:k=Nblo.Um] ("chick flower") of _Knüllbloom_
['knYlblo.Um]
("knoll flower"))

Groeten/regards,
Reinhard/Ron

==================================END===================================
  You have received this because your account has been subscribed upon
  request. To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l"
  as message text from the same account to
  <listserv at listserv.linguistlist.org> or sign off at
  <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
=======================================================================
  * Please submit contributions to <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>.
  * Contributions will be displayed unedited in digest form.
  * Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
  * Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
    to be sent to <listserv at listserv.linguistlist.org> or at
    <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
  * Please use only Plain Text format, not Rich Text (HTML) or any other
    type of format, in your submissions
=======================================================================