LL-L "Tradition" 2006.04.03 (04) [A/D/LS/V]

[Lowlands-L]

======================================================================
L O W L A N D S - L * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
http://www.lowlands-l.net * lowlands-l at lowlands-l.net
Rules & Guidelines: http://www.lowlands-l.net/index.php?page=rules
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org or lowlands-l at lowlands-l.net
Commands ("signoff lowlands-l" etc.): listserv at listserv.net
Server Manual: http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html
Archives: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-8) [Please switch your view mode to it.]
=======================================================================
You have received this because you have been subscribed upon request.
To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
text from the same account to listserv at listserv.linguistlist.org or
sign off at http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================
A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) N=Northumbrian
S=Scots Sh=Shetlandic V=(West) Flemish Z=Zeelandic (Zeeuws)
=======================================================================

   L O W L A N D S - L * 03 April 2006 * Volume 04
=======================================================================

From: Marcel Bas <marcelbas at gmail.com>
Subject: LL-L "Tradition" 2006.04.03 (02) [LS]


Goeiemôre, almal!

Utz Woltmann het gekskryf:


  bi us in Noord-Düütschland is dat so Ouzo, dat wi een in´n April
  schickt. Sülvst wat in de Kranten steiht kannst denn nich glöven. In
  Polen gifft dat sowat ook. Daar nöömt se dat "primaaprilisowy żart" un
  roopt denn "prima aprilis", wenn se een tarrt hebbt. De Englänners hebbt
  ehren "April-fool-day". Is düsse Bruuk op de heele Wereld begäng orrer
  is dat man blots daar, woneem de oolen Neddersassen un ehre Afleggers
  huust hebbt?

Wel, Hollanders hou daarvan om te dink dat hulle die enigstes is wat 1 April 
vier. 'n Week gelede was daar op die radio in Nederland 'n program oor dié 
tradisie. En die aanbieders en gaste het almal daaroor saamgestem dat 1 
April tipies Nederlands is en dat dit afkomstig is van die gedenkwaardige 
dag in die 16de eeuw toe die Watergeuzen vir die Hertog van Alva by Den 
Briel (Brielle) geklop het ( http://roepstem.net/geuzen.html#opstand). In 
Nederland ken ons mos die rympie: "Op 1 april verloor Alva zijn bril (= Den 
Briel)."

Dit lyk vir my egter dat dit 'n ander, dalk baie ouer oorsprong het. Ek sal 
hieronder 'n paar bronne aanhaal om my mening te onderbou.

Ek weet wel dat dit ook in Suid-Afrika gebruiklik is om op 1 April vir 
mekaar te flous. Eergister het ek na die tradisionalisties-Afrikaanse 
uitsaaistasie Radio Pretoria geluister, waar hulle in 'n nuus- en 
geselsprogram vir omtrent 'n uur vir die naïewe luisteraars geflous het. 
Hulle het die heeltyd gepraat oor damme in Transvaal waar jy nie meer met 'n 
loodjie mag hengel nie; jy mag nie meer jou biertjie by jou hengel drink nie 
(jy moet dit liewers in jou motor drink en dan na jou hengel teruggaan); die 
draad wat jy gebruik moet baie dikker wees sodat die visse dit raaksien en 
nie daarin verstrik raak nie, en die maaiers wat jy gebruik mag nie meer 
egte dierlike maaiers wees nie, ens, ens.

Jos. P. Schrijnen (die bekende Nederlandse volkskundige van die vorige eeu) 
skryf in Nederlandsche Volkskunde (I) in die twintigerjare oor 1 April:

"1 April
'Op den eersten April // Stuurt men de gekken waar men wil'
luidt een bekend rijmpje en, evenals in onze landen, pleegt men dien dag in 
Engelqand (all fools day), Duitschland, Denemarken, Frankrijk (poissons 
d'avril) enz. mekaar beet te nemen door het verzinnen eener looze of 
onmogelijke boodschap. Uit deze algemeenheid blijkt, dat het niet aangaat, 
de Aprilgrappen met een historisch feit in verband te brengen. De Vlaamse 
benaming is _verzendekensdag_.

"Ik sprak blz. 128 reeds over de overeenkomst tusschen Verzendekensdag en 
St. Thomasdag. Neemt men over het algemeen aan, dat de gekken (_stulti_) de 
_langslapers_ en _telaatkomers_ zijn, dan wordt het begrijpelijk, waarom men 
juist in den aanvang van het lentefeest - evenals op de laatste dagen van 
het jaar - met de sukkelaars in het algemeen zijn spel drijft. Het is dan 
een opeenhooping van grappen en aardigheden, die anders slechts bij vaste 
gelegenheden plaats hebben. B.v. bij het slachten stuurt men om een 
worstpatroon, een penshaak, een bloedboor (te Gieten, Tinaarloo, 
Westervelde); bij het hooien om een _heuischarm_ (Assen); bij het 
stoelmatten om de stoelschaar. Zoo kent men ook een balkenschaar, 
hooischaar, plafondschaar (België) enz. (...) Op 1 April stuurt men om 
muggenvet, Aprilzaad, enz. [opm.: te vergelijken met het Nederlandse gebruik 
om nieuwe werknemers uit te sturen op een onsje ooievaarsvet of zoiets! - 
M.B.]. Ter vergelijking diene nog, dat men op den laatsten dag van het jaar 
kinderen en sukkelaars naar de markt stuurt, om den man de gaan zien, die 
zooveel neuzen heeft, als er (nog) dagen in 't jaar zijn"

D.J. van der Ven sê in die dertigerjare in sy  boek "Ons eigen volk in het 
feestelijk jaar" dat hy ooreenkomste raaksien tussen die tergery op 1 April 
en die grappe van ene Olde Doortje. "Olde Doortien" van Aalten, was 'n vrou 
wat in die twintigerjare haar jubileum van 65 jare se worsmaak "op de 
olderwetsche manier" gevier het. Die ooreenkomste tussen haar verslae van 
tergery en 1 April is volgens Van der Ven van 'n groot folkloristiese 
waarde:

"Het was de gewoonte, dat men iemand, die niet al te snugger (=slim) was, of 
zich argeloos voor den gek liet houden, in het ootje nam (=kul) door hem uit 
te sturen om een dwaze boodschap: het halen van het rollepatroon of van het 
mes "um de darmen te scheren" of van de heuischere om de darmen door te 
knippen. In dit verband belangrijk is het, dat men ook in Duitschland 
dergelijke plagerijen kent. In den Elzas [dit was toe - tereg - Duitsland!] 
heet dat "jemanden nach der Holzschär jagen" of "jemanden nach der 
Zaunschäre schicken".  In een kinderspelletje te Freiburg, waarbij een kind 
naar de schaar moest vragen en van den een naar den ander wordt gestuurd, 
luidt de roep: "hol 'd' Zaunscher". Wanneer we al deze benamingen 
vergelijken met die van den Oostfrieschen "Tunscheer" of Nedersaksische 
"Tunschere", dan openen zich onverwachte inzichten."

Dit herinner my regtig aan die grappies soos 'Gaan haal ooievaarskuitenvet', 
ens. In Van Dale staan daar ook "Reigersvet", maar dit is alles net 
sinonieme vir 'om iemand te flous'.  Wat dit en 1 April aangaan kan hierdie 
webwerf 'n paar dinge verduidelik: http://www.refdag.nl/artikel/1255517/#

Groetnis,

Marcel.

----------

From: Roland Desnerck <desnerck.roland at skynet.be>
Subject: LL-L "Tradition" 2006.04.03 (02) [LS]

Beste Lowlanders,
Bie uus wordt 1 april "verzéndertsjesdag" genaamd. Olleman doet doar an mee,
oke de gazétn én zéls de radio. Vandejoare wierdn der up de radio cheques
voe de zunnebank beloofd, én hailegangs voe nietent (= helemaal gratis).
Duuzende mênsjhn zien der in gelooopm!
Bie uus wordt tonne 't volgende gezéjd:
- Den 1sten april
   zénd je de zotn woada je wil!
of:
- Den 1sten april,
   is de zotn hunder gril!
Vele Ostênsjhe én Wést-Vlamsjhe groetsjes an junder olthope én toetnoasteki.
Roland,
en échte Ostênsjhe Ploate (= pladijs, schol),
liever de vis of de groate (= liever de vis dan de graat). 

==============================END===================================
* Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
* Postings will be displayed unedited in digest form.
* Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
* Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
  to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at
  http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
======================================================================