LL-L "Phonology" 2011.06.20 (04) [DE-EN-NDS-NL]

Mon Jun 20 23:54:51 UTC 2011

====================================================
 L O W L A N D S - L - 20 June 2011 - Volume 04
lowlands.list at gmail.com - http://lowlands-l.net/
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org
Archive: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
 Encoding: Unicode (UTF-08)
Language Codes: lowlands-l.net/codes.php
=====================================================

From: Joachim <Osnabryg+Lowlands at googlemail.com>
Subject: LL-L "Phonology" 2011.06.20 (03) [NDS, DE, NL]
2011.05.25 Marcus Buck havda giskrivan:

 Dor gifft dat en Ünnerscheed in'n Stamm. "Rieg" kummt von en Woordform mit
lang ī 'rīga', "Reeg" von en Woordform mit en kort i 'riga'.

  Joachim fragoda tegeegnes:

   Anders gefragt: Worauf bezieht sich dein Hinweis

"Reeg" von en Woordform mit en kort i 'riga'

 und was bedeutet das "reeg" hier auf hochdeutsch?

 Marcus andworddad 2011.05.25 (03):

"riegen" is original nedderdüütsch von "rîga",
"reigen" is original nedderdüütsch von "riga". …Datsülve as "Rieg": "Reihe".

Beste Marcus & al,

Dat is 'ne wichtige befindung, düzze vaststelling van Marcus. Anders wari
nd. "reeg" ninich stimmig uut te leggen.

In et Auld-Sassisk gaf et noch nin dergeliik woord, nich "riige", nich "rĭga"
of "reeg" - tenminst heb ik et nich vunden. In't MiddelNidderdüütsk waaren
allebey vermoudelik uut 't MiddelNidderlandsk un uut 't MiddelHaugdüütsk
kuomen:

*1. nhd. "Reihe":* ahd. rīga, mnd. rîge, nnd. riige,

*2. nhd. "Riege":* ahd. "rĭga" (kort) > mnd. 2. "rĭ ge" (kortklinker) > "riege"
(korttweeklank) > "reeg" (monophthongisering up 't uopenere klank van de
tweeklank, alzo "e". - Man in't NigHaugdüütsk monophthongisering up [i:] =
/Riege/!)

Et gift dem ten gevolge 2 parallele entwikkelings-rigen:

1. uut ahd. "rīga" (lang-i) > mhd. "rîhe" > nhd. *"Reihe"*
                                 > mnd. "rîge" > nnd. *"riige"*

2. uut ahd. "rĭga" (kort) > mhd. "riege [riɘxɘ] > *nhd. "Riege" *[ri:ge]
                 *aver:*       > mnd. "rĭge" > "rieg(e)" [riɘx / riɘɣɘ] >* *
Laat-mnd/nnd.* "reeg"*

Wol is waar had ik dat kort "rĭga" in de Etymo-Duden ouk zien, ma
linguistisk nich te eynde sponnen.

EtymDuden:

*Reihe:* *Mhd.* rîhe … steht im grammatischen Wechsel zu *mhd.* rige "Reihe,
Linie; Wassergraben" ahd. riga "Linie" (vgl. Riege) …"

Nd. "reeg" höört taalkundig tou Haugdüütsk "Riege" (hd. meestal in
tsamenhang met gymnastik/sport, EN *sqad*), doch in Oldenburg,
Staade/Hamburg un oustelik ervan is et ouk in plaats van nd. "riige", hd.
"Reihe", bruukt.

Nd. "riige" in't westelike *Niedersachsen* en *Westfalen* algemeen för hd.
"Reihe" *und* hd. "Riege".

Üöverigens heft dat ahd. lang-i "rīga" een beachtlike wereldculturele
loupbaan had düürdat et in't Middel-Latiinske (un van daar uut in't
Italiaans, Spaansk etc.) kuomen is: vgl. *Italjaans "riga"*. Dat zegt
teminst *Deutsches Wörterbuch* düür *Jacob un Wilhelm Grimm:*

von ahd. rîga abgeleitet ist mlat. riga linea

 To't korte "rĭga" heet et daar:

auf ein ahd. riga mit kurzem stammvocal zurückgehend erscheint mhd. rige,
nhd. riege (s. d.), mnd. rige, reg

 Vanwäge de wiitgaunende üöverlapping in betekenis, is et nich te
verwunnern, dat  de betekeningen un ouk de woordvormen düüreenander kuomen
ziint.

De uursprunk van allebey nd. woorden (riige en reeg) was waarsciinlik dat
Auldhaugdüütske wiärkwoord *"r**īhan" *(prät. rēg?, pp. {gi}rigan).

In de volgende tabel heb ik de etymologiske rigen vöör hd. 'reihen, Reihe,
Riege' in de 3 centraale splieten (colommen) voor hd. *reihen, Reihe & Riege
* undereen screven. De colomme *clean/mere, hd. rein* heb ik daartou doun,
ümdat Markus dat woord in het gesprek had worpen, vanwege entwikkeling van
Gotisk "ai". Un hd. *'Reigen'* EN *'round dance'*  un hd. *'Kette, Serie,
Folge'* (EN *string, series, gang*) heb ik nog ertou nuomen vanwege de
klanklijnke verwantscap (in Laaglandsk 'rei' un 'reeks').

Tabel (lies de colommen van buaven naar benidden):

       *EN:*

clean/
mere

round dance

*to string. arrange*

row/line

squad

string, series, gang

DE (nhd):
 rein [rain]  Reigen [raigɘn]  *reihen** [raihen]*  Reihe [raihe]  Riege [
ri:ge

Kette, Serie, Folge

     ⇩

   ⇩

*   ⇩*

   ⇩

   ⇩

   ⇩

Gotisk:
AuldHD:
ASass. &
 hrains

hrêni

*picard. *
Rèy
*afr.* reie
 *
**rîhan*
rîga

rǐga  rakis
>  rekis

*MHD:*

reine

rei(e), reige

*rîhen*

rîhe

?

?

*MND:*

rein

rei(e), reige, rege

*rîgen*

rige

rege, rige

?

*MNL:*

rene, rei/yne

rei

*rigen*

rijg(e)

regge

reecs

*NL:*

(rein) eerbaar, zindelijk

rei(e)

*rijgen *(*reeg/we regen, is geregen)*

rij

(reeg)
„ploeg“

reeks

*Westf.:*

reggen

?

*riigen *(*raig/ wi riëgen, is (e)riëgen)*

riige

riëge?

rigge, riks, riksel

*Noord-Plat:*

reein/rain

?

?

reeg

reeg

*Vöör hd. "rein [rain]" EN 'clean/mere'
  mot ik wel noordniddersassisch
"rain" (nevens "reein") toustaun, men in val van riige/reeg hd.
'Reihe/Riege' kan ik een wissel to "Raig of Raigen - of adjektiv.
(ge)raigen" nich als Nidderdüütsk aanerkennen. Dat is alleen man Haugdüütske
invluot, is Missingsk.*

Ter aanvulling van de laaglandske etymologie van nd. *riige/reeg* hd.
"Reihe" un "Riege" nog de volgende citaten:

*Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT):*
Oudere vorm rije (…), mnl. rië (rije, rijde, rij), beantwoordende aan mhd.
rîhe, nhd. reihe. Met deze vormen staan in ”grammatische wechsel” het in de
algemeene taal tot in de 18de eeuw voorkomende rijge, rijg, het nog thans in
Groningen en Gelderland en Overijsel gebezigde riege (gron. ook rieg), fri.
rige; mnl. rige; mnd. rîge; ohd. rîga; evenzoo (met ander vocalisme) het
door kil. vermelde reghe, dat nog in den Achterhoek bestaat; mnd. rêge; ohd.
riga, mhd. rige; nhd. riege; en ten slotte nog mnl. rigge, regge. …

*Etymologisch Woordenboek van het Nederlands (EWN):*
*rij:* zn. ‘aantal voorwerpen of personen in een lijn’
Mnl. rië ‘plank, lat’ in 30 riën, elc stic 13 d. ‘30 planken à 13 penningen
per stuk’ [1345–46; MNW], ‘een aantal in een lijn geplaatste voorwerpen of
personen’ in in ene rie ‘op een rij’ [1430–50; MNW-R], …
Wrsch. een afleiding van het werkwoord Proto-Germaans *rīhan ‘rijgen’, zie
rijgen.
Verder alleen mhd. rīhe ‘rij’ (nhd. Reihe). Daarnaast met grammatische
wisseling vnnl. rijge, mnl. righe ‘(schrijf)regel’ [1477; Teuth.], … Daarbij
horen: mnd. rege, rige; ohd. riga, rīga (nhd. Reigen ‘rei, rij’); nfri.
rige.

Met echt-westfœlsken »Goudgaun!«
joachim
Kreimer-de Fries, Osnabrügge => Berlin-Pankow

 ----------

From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
 Subject: Phonology

Footnote:

Old or Middle Central German **rei(e)* > Slavic **reja* 'round dance'; e.g.,
Lower and Upper Sorbian *reja* (-> dim. *rejka*), Czech *rej*, Slovene *rèj*.
Slavic languages have their own names for a round dance as well:
**koło*(e.g. Sorbian
*koło*). I wonder if that means that **rej(e)* originated a Germanic type of
round dance.

Also Dutch *rei(dans)*.

Regards,
Reinhard/Ron
Seattle, USA

=========================================================
Send posting submissions to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
Send commands (including "signoff lowlands-l") to
listserv at listserv.linguistlist.org or lowlands.list at gmail.com
http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html .
http://www.facebook.com/?ref=logo#!/group.php?gid=118916521473498
===============================================================
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20110620/391f5178/attachment.htm>