LL-L "Folklore" 2003.08.25 (05) [D/LS]

[Lowlands-L]

======================================================================
L O W L A N D S - L * 25.AUG.2003 (05) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
http://www.lowlands-l.net * lowlands-l at lowlands-l.net
Rules & Guidelines: http://www.lowlands-l.net/index.php?page=rules
Posting Address: lowlands-l at listserv.linguistlist.org
Server Manual: http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html
Archives: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-8) [Please switch your view mode to it.]
=======================================================================
You have received this because you have been subscribed upon request.
To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
text from the same account to listserv at listserv.linguistlist.org or
sign off at http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================
A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) N=Northumbrian
S=Scots Sh=Shetlandic V=(West)Flemish Z=Zeelandic (Zeêuws)
=======================================================================

From: Peter Meylof <peter.meylof at planet.nl>
Subject: Folklore

Moi Loaglaenders,

Gearn wol ik dit an oewleu vroagen.

Ik bin my seaker dat oewleu van de Sage oawer de 'Witte Wyfen' heabt heurd.
Ik heab via internet soch, en heab doar byster weanig fùnden (heaf vùl met
myn internetvoardigheaden van doon, duch my).

"In veel streken van Duitsland en Nederland (met name in Twente en Drenthe)
zijn de overleveringen Witte Wieven of Witte Juffers een later overblijfsel
van de Walkyren-traditie. De vrouwengedaantes in witte gewaden die
ronddwalen bij grafheuvel, heuvels, kuilen en voorheen (heilige) genezende
krachtplaatsen zijn een restant van de vroegere Germaanse godinnenverering.
In Duitsland en andere Noord Europese landen wordt gezegd dat de 'Witte
Vrouwen' de Moeder godin vereerden. Zij trokken zich eeuwen geleden terug
diep in de bossen en afgelegen streken. Door hun rituele dansen hielpen zij
de aarde haar vruchten te produceren. Verder bekommerden zij zich om
verdwaalde reizigers en konden aan degenen die hen wisten te vinden de
toekomst voorspellen."

"In onze samenleving zijn er nog talrijke elementen te vinden die het
erfgoed zijn van onze voorchristelijke cultuur. Hoewel het christendom als
godsdienst is gaan overheersen konden godsdienstige gebruiken en
voorstellingen uit de Germaanse/Keltische belevingswereld, soms tot op het
heden, blijven voortleven. Alleen de oorspronkelijke betekenis van de
overleveringen is voor velen vaak niet meer duidelijk. Dit is bijvoorbeeld
het geval met de verhalen over de Witte Wieven die terug te leiden zijn tot
aan de Germaanse mythologie waar zij Walkyren of Walkuren werden genoemd.

De Walkyren werden voorgesteld als jonge Germaanse vrouwen die als bedienden
en boodschappers van de god Wodan (Odin) waren uitverkoren. Deze
negen ­bovenaards sterke- schonen, voorzien van schild, zwaard en een gouden
harnas, reden boven op de wolken. Begeleid door de godin Freya brachten zij
gevallen strijders op hun snelle paarden naar het Walhalla (Walkyren is
afgeleid van: zij die de gesneuvelden -Wal- kiezen). De oud-Germaanse
verhalen beschrijven hoe de Walkyren de voorspellingskunst beoefenen en in
zwanen konden veranderen. Dit doet denken aan de transformatie die de
sjamanka's (medicijnvrouwen) van natuurvolkeren soms op hun trancereis
kunnen ondergaan. Daarmee lijkt de Germaanse variant dezelfde vrouwelijke
archetype te vormen die terug gaat tot ver in de belevingswereld van de
prehistorische mens en de verering van de moedergodin."

De legende van de Witte Wieven

"Lang geleden woonde in Zwiep aan de rand van de berg een boer met veel
bezittingen. Uitgestrekte landerijen waren van hem, maar hij had geen zonen,
alleen een dochter. Ze heette Johanna en ze groeide op tot een struise
boerendochter. De vader wilde haar naar zijn keus laten trouwen met Hendrik,
zoon van een welgestelde boer. Johanna echter had haar zinnen gezet op
Albert, zoon van een keuterboertje. Deze Albert werd de deur gewezen door
Johanna’s vader.
Albert, verdrietig omdat hij Johanna niet meer mag ontmoeten, rijdt op een
avond met zijn paard de berg op. Nu had zijn moeder hem altijd op het hart
gedrukt, dat hij in de nacht nooit bij de kuil moest komen, omdat de Witte
Wieven niet gestoord wilden worden. Albert denkt aan Johanna en niet aan de
wieven. Hij rijdt met zijn oude paard de berg op en het wordt steeds
donkerder. Hij verdwaalt! Opeens komen uit het niets witte gedaanten
opdoemen. Deze pakken paard en ruiter op en zetten deze andersom in de
richting vanwaar hij was gekomen. Albert schrikt geweldig en ziet nog net de
afgrond van de witte wieven-kuil, waar hij ingestort zou zijn als de Witte
Wieven hem niet hadden geholpen. Hij komt behouden thuis en weet zijn zuster
Aaltje te bewegen de volgende dag een koek te bakken. Deze koek wordt op een
schotel naar de kuil gebracht als dank voor zijn redding.
Hendrik, de uitverkorene, bracht Johanna een bezoek, maar zij liet blijken
dat ze hem niet mocht. De vader van Johanna gaf de moed niet op en komt met
zijn dochter tot overeenstemming dat de beide rivalen een proef moeten
afleggen.
Hij geeft de jongens opdracht om op hun paard in het nachtlijk duister een
ijzeren spit in de kuil te werpen, waarbij ze moeten roepen: "Witte wieven
wit, hier breng ik oe het spit". Degene, die het eerst terug is, krijgt
Johanna als vrouw!
De jongens aanvaarden de opdracht, al weet albert dat hij kansloos is, omdat
Hendrik over een veel beter paard beschikt. Hendrik, ondanks zijn snelle
paard, wordt in het donkere bos bang; hij werpt het spit in de struiken en
snelt naar huis.
Albert, door liefde verblindt, drijft zijn paard naar de kuil; werpt het
haarspit in de kuil en roept: "Witte wieven wit, hier breng ik oe het spit".
De rust is verstoord!
De Witte Wieven komen krijsend uit de kuil te voorschijn. Albert keert zijn
paard, achtervolgd door de Witte wieven. Hij ziet de bloeddoorlopen ogen en
het haar op hun tanden. Eén van hen heeft het spit opgevangen en zit Albert
zo dicht op de hielen, dat hij de hete adem van het Witte Wief in zijn nek
kan voelen. Toch blijft hij op wonderbaarlijke wijze voor en weet de
boerderij van Johanna te bereiken.
Johanna, in haart hart hopend dat Albert de proef zal doorstaan, heeft de
deuren van de boerderij open gezet en een lamp op de deel geplaatst. Albert
rijdt met zijn paard de deel op en Johanna, niet mis, staat achter de deur,
gooit deze dicht, vlak voor het witte wief. Deze ziet haar prooi ontsnappen
en gooit van woede het spit achter Albert aan. Het spit blijft echter
trillend steken in de deur. Albert en Johanna omarmen elkaar; Johanna’s
vader houdt woord. Ze trouwen in het voorjaar.
De dag na de bruiloft vindt Albert in de nevels op de stoep van de boerderij
van het bruidspaar een haarspit op een schotel, gelijkend op de schotel waar
de koek op had gelegen. Haarspit én schotel blijken van goud te zijn.!
De Witte wieven bleken Albert en Johanna goed gezind te zijn en ze leefden
nog lang en gelukkig.

Deze legende speelt in Lochem in de Gelderse Achterhoek. Op de Lochemse berg
in het buurtschap Zwiep zit een diepe kuil, de Witte Wievenkuil. De oude
boerderij van Albert en Johanna is verdwenen. Het haarspit en een gedeelte
van de deur is bewaard gebleven en staat tegen de bakkerswinkel in Zwiep."

Iksùlf kean den van de Witte Wyfen ut Tubbergen (Tweanthe) en den van de
Witte Wyfen ut Lochem (hierboam). Mangs wùrdt sey seen as kwoadwillende,
hellige wyfen met blooddeurloapen eugen, moar in de grùtste dealen van
Tweanthe wùrdt flústerd dat de Wyfen it beste met oew veur heabt, aj se moar
nit stoort.

Ik bin doonders newscierig, ho at dea Sage by oew in de buurte geet. Loat my
dat effen weaten aj wilt. En is d'r eane den weat of disse Sage van
Saksischen oarsprong is?

Ik heur gearn van oew en avast onmeunig (= ontzettend) bedankt!!!

Leaf wean, heanig an doon en goodgoan,

Peter Meylof

P.S.  Í mayt it ok noar myn e-mailadres senden aj wilt.

================================END===================================
* Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
* Postings will be displayed unedited in digest form.
* Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
* Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
  to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at
  http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================