LL-L "Language politics" 2007.09.20 (03) [LS]

[Lowlands-L List]

L O W L A N D S - L  -  20 September 2007 - Volume 03
Song Contest: lowlands-l.net/contest/ (- 31 Dec. 2007)
=========================================================================

From: Marcus Buck <list at marcusbuck.org>
Subject: Language politics

Weest bedankt, Enno un Mike,

ik dee dat geern sehn, wenn welk Lüüd hier bi uns sik en beten insetten
deen för dat Plattdüütsche. Ik heff jüst een Dag ehrder Diederik dat
hier schreven harr, bi Eurolang ok vun Èric Bertran höört un harr över
em en Artikel op Wikipedia schreven. Ik mag de Katalanen geern. Se sünd
en wunnerbor Vörbild för de Plattdüütschen. Ik heff vör een Maand en
E-Mail schreven an dat Institut för nedderdüütsche Spraak, vun wegen dat
de Katalanen ja 2005 en egen Internett-Domään kregen harrn un nu 2008 de
nächste Runn kummt för ne'e Domääns, wat dat Institut dor vun hollen
dee, vun dissen ganzen Kraam. Se hebbt mi ne antert. Wat hett Enno noch
schreven?

"Un hebbt wi jichens een nederdütschen Zentraal-Raat, de sowat övereen
bringen deiht, un bi den ik maal anstännig över sowat quesen kann?"

Nee, wi hebbt keen zentrale Steed, de sik würklich för Plattdüütsch
insetten deit oder villicht en Websteed kumplett op Platt oder tominnst
kumplett tweesprakig hett. Hebbt wi nich.
Wat ik aver egentlich seggen wull: Ik heff en E-Mail schreven un heff
dor dit hier schreven:

"Dat Katalaansche is temlich good mit dat Plattdüütsche to verglieken.
De Spraken sünd all beid nah verwandt mit de groten Standardspraken, vun
de se bedrängt warrt. All beid sünd se meist liek groot vun dat Rebeet
her. All beid sünd se in jemehr histoorsch Spraakrebeet egentlich
Minnerheiten. Vun mehr as teihn Millionen Lüüd in dat katalaansche
Spraakrebeet hebbt blot 4,4 Millionen Minschen Katalaansch as "primär
Ümgangsspraak". All beid warrt se in twee Länner snackt. Platt in
Düütschland un de Nedderlannen, Katalaansch in Spanien un in Frankriek.
Platt is mit Nedderlandsch neger verwandt as mit Hoochdüütsch,
Katalaansch is mit dat Süüdfranzöösche neger verwandt as mit dat
Spaansche. All beid hebbt se mit dat Opkamen vun de Neetiet un de
Natschonalstaten jemehr hogen Status in ole Tieden verloren.
Plattdüütsch dör den Neddergang vun de Hanse, Katalaansch dör dat Enn
vun dat Königriek Aragon. Mit de Romantik sünd denn de Spraken all beid
wedder mehr bruukt worrn.

De eenzige Ünnerscheed twischen Plattdüütsch un Katalaansch is, dat de
Katalanen vör nix bang weren un sik för jemehr Spraak insett hebbt. De
Plattdüütschen aver sünd ganz verbangt un doot lever gornix, ok wenn de
Spraak dorbi doodgeiht. De Tokunft för Katalaansch süht good ut. Vör
villicht 30 Johr weer de Status vun dat Katalaansche nich veel anners as
de vun dat Plattdüütsche. De Katalaanschen hebbt wat daan, de
Plattdüütschen kuum wat. Hüüt warrt in Katalonien in de Scholen un
Universitäten Katalaansch snackt, in Plattdüütschland snackt se mit'n
Hund Platt."

So süht dat ut.
Èric Bertran is en lütten Natschonalisten, dat is kloor. Dat is nich so,
dat he en lütten Jung is, de nüms wat wull un ganz unschullig in de Fäng
vun en bösen Ünnerdrückerstaat fullen is. He hett scharpe Wöör bruukt.
Is aver ok gorkene Fraag, dat de Reakschoon vun'n Staat Spanien nich
korrekt weer. He hett nix daan, wat ok blot in'e Neegd vun Terror kummt.
He is Deel vun en polietsche Bewegung för en katalaansche Natschoon.
Disse Bewegung is de grote Ünnerscheed. Twischen Plattdüütsch un
Katalaansch is ratschonal sehn keen groten Ünnerscheed. All beid Spraken
sünd dat weert, dat se pleegt warrt un bestahn blievt. Ratschonal sehn
is dor keen groten Ünnerscheed. Man: Ratschonal gellt nix. Bi
Katalaansch gifft dat Lüüd, de dat hoochhollen doot, en polietsch
Bewegung, de nich eenfach bi Siet kehrt warrn kann. Bi Plattdüütsch
gifft dat keen polietsch Bewegung, dat kann bi Siet kehrt warrn. Good,
dat weern fröher mal 20 Millionen Lüüd, de dat as Moderspraak spraken
hebbt, man solang vun de 20 Millionen nüms Protest inleggt, kümmert sik
de Politik dor nich üm. Laat jem man utstarven. Wenn nüms sien Hart oder
gor sien Leven an de Spraak keden deit, warrt de Planeerruup wiederhen
Platt platt maken. De Spraak bruukt Aktivisten. 'Keen plattdüütsch
Laientheater maakt un dat Programmheft oder de Websteed Hoochdüütsch
hett, de is aktiv, man keen Aktivisten.

Opsehn. In de Medien wesen. Dat helpt. Dat wiest de Lüüd, de betherto
kene Aktivisten wesen sünd, dat se nich alleen sünd, de trurig sünd,
wenn en Spraak weg is. Dat gifft Mood. Alleen doot se nix, man wenn se
dör de Aktivisten sehn doot, dat dor en Schangs is, dat sik wat ännert,
denn warrt de Drang weckt, ok wat to doon. Ut een Aktivist warrt denn
gau vele Aktivisten.
Bi de Plattdüütschen gifft dat kene Aktivisten. Man mien Indruck is, dat
dat vele Lüüd gifft, de trurig sünd, dat Plattdüütsch mehr un mehr
doodblifft. Se hebbt blot dat Geföhl, dat se nix dor an doon köönt. Se
denkt "is eben so, dat is de hüdige Tiet". Wenn disse Lüüd Vörbiller
harrn, denn kunnen veel vun disse Lüüd Mood kriegen, sik sülvst aktiv
för de Spraak intosetten.

Welk vun de Basken, de ja denn de twete vun de dree Minnerheiten in
Spanien sünd, doot ok Terror insetten, jemehr Spraak un Kultur to
verdedigen. Holl ik för verkehrt. Terror is nich de richtige Weg. Man:
Dat bringt ok wat. Dat is vun de Moral verkehrt un gresig för de Oppers,
man dat gifft Präsenz in de Medien. Präsent wesen, de Lüüd beschäftigt
sik mit dat Thema.

Plattdüütsch is en Rentner, de trüchtagen tohuus mit sien Katt leevt ahn
veel Kuntakt to de Welt buten. Wenn disse Rentner Herzinfarkt hett un
doodblifft, denn warrt he villicht twee Weken later vun de Navers
funnen. Dee opmal so stinken in't Treppenhuus. Un de Katt hett em al de
Ogen rutfreten. De Basken, de sünd en Rentner, de jümmer ünnerwegens un
aktiv is un wenn he blot de Straat langsbummelt. Wenn he en Herzinfarkt
hett, denn kummt glieks en Minschendruuv tohoop, wat hett he denn? Wi
mööt en Dokter ropen! In de Öffentlichkeit is dat Starven sworer!

Mit Terror löppst du beter as mit swiegen. Ik will nu keen Plädoyer för
Terror hollen, aver ik will doch gewaltlosen Terror vörslagen.
Plattdüütsch mutt Arger maken. Böös wesen, keen Kuschelspraak, de
fraagt: "Dröfft wi op de gelen Oortsschiller in lütt uns plattdüütschen
Naam bischrieven? Aver blot, wenn dat keen Möh maakt! Un wenn dat toveel
köst, denn seggt man Nee. Wi wüllt uns nich opdrängen." Wi mööt lever en
Katalog opstellen: Wi wüllt op de Oortsschiller rop. Vun Bünn bet na
Heringsdörp. Vun Flensborg bet na Waldeck. Jüst so groot as
Hoochdüütsch. Un nich blot op de gelen Schiller. Ok op de grönen. Un op
de Wiespähl. Un all de annern Verkehrsschiller. Un wi wüllt vun de
Rundfunkgeböhren Feernseh- un Radiosenners op Platt. Un wi wüllt Platt
as Schoolfack. Nich as AG un nich as Fremdspraak, man mit densülven
Status as de Düütschünnerricht un blangen den Düütschünnerricht. Un so
wieder. Driest to.

Warrt se nich allens mitmaken. Man en Kumpromiss is jümmer in'e Midd.
'Keen veel verlangt, kriggt ok mehr. 'Keen nix verlangt, kriggt noch
weniger. Ans blifft anners nix as de Dood.

Hett Godd sik versehn, as he mi na Noorddüütschland setten dee? Schull
ik womööglich egentlich na Katalonien?

Enn vun mien Sermon
Marcus Buck

----------


From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
Subject: Language politics

Leve Lüd',

Na mien Verschääl kannst dat Neddersassische (Plattdüütsche) amenn bäter mit
dat Galizische vun Spanien verglieken. Vörlatiensche Kultuur un Spraak was
Keltsch, as ook in Portugal, un dat Galizische is duun mit dat Portugeessche
verwandt, wöör as portugeessch Dialektgrupp gellen, harren se de Grenz
anners trocken. (Dat is liek as wo dat Neddersassische up düütsch un
nedderlandsch Eerd' mit dat Nedderlandsche verbunnen is). Ook hebbt de
Galiziers nich so 'n "groot Muul" as de Katalanen, de sik faken vis-a-vis de
annern Minschen in Spanien kulturell groot doot.  ;-)  Das galizische
Inwarken up de spaanschen un latienamerikaanschen Kultuurn is vun Bedüden,
man daar wardt nich vääl vun snackt. Liekers gifft 't mank dat Volk 'n Barg
Spraakaktivisten, un de hebbt ook al wat beräten.

Bi al dat Verglieken schullen wi nich vergäten, wat Enno al schräven harr:
De Katalanen (un ook de Galiziers) hebbt in jüm ehr Dinken ehr egenen
Lannen, de Neddersassen nich. De Neddersassen geven düt Dinken up, as de
Hanse toschannen güng un de düütsche Macht eerst mit Kark un Hoogscholen un
denn mit Amtslüüd' na Noorden to wanner. Besünners in 't 20. Jh. dä dat denn
as "undeutsch" gellen, wenn Noorddüütsche vun "Sassen" un vun jüm ehr
apartige Historie snacken.  Mit de Aard Snack un Schrieven (so as in 't Book
Up sassische Eer) höör dat denn in de Twintiger Jahrn up un tovör mit Groth
sien Tohoopwarken mit Maten in Belgien un de Nedderlannen. ("Altsächsisch"
wöör to de Tied up "Altniederdeutsch" ümnöömt.) Düsse Propaganda un de Bang
vör de "Abtrünnigkeit" deit de Noorddüütschen schients noch in de Knaken
sitten, un daar wägen klaagt se still vör sik hin, man mit 't Doon is dat
heel dünn seit.  Na'n 2. WK keem denn dat "Wirschaftswunder" un de
Propaganda, dat dat "Platt" för de Kinner niks as Schaden bringt, un in'n
Oosten kunnst al so keen egen Menen hebben.  To de Tied harrn de
Noorddüütshen jüm ehr Leks lehrt: "De Kopp, de baven ruut stäken deit, de
wardt fröger or later afhackt." Se weern bang, un de mehrsten sünd hüüt noch
bang, tominnst de Olen. De wahre noorddüütsche Historie wardt al so lang
nich mehr in de Scholen lehrt, un de mehrsten Lüüd' doot niks mehr vun 't
"echte Sassen" un vun de Spraak ehr Egenstännigkeit afwäten.

Wenn ik so snacken do, denn krieg' ik af un an een up de Nääs' vun
Noorddüütsche. "Man wi sünd al jümmer Düütsche west," schreev' een. Nee, de
sassischen Vörvadders weern de lesten, de Karl de "Grote" un sien Kanuten
mit Krüüz un Sweerd ünnerkregen, un ook denn hööln de Sassen sik noch vun de
Franken un de annern Düütschen af, reten sik as hanseaatsche Kooplüüd' för
jüm ehr egene Macht af, un up de Wies' reten se sik ook för dat
internatschonale Gellen un Inwarken vun jüm ehr sassische Spraak af.

Kumpelmenten,
Reinhard/Ron
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20070920/632f62b5/attachment.htm>