LL-L: "Etymology" LOWLANDS-L, 30.MAR.2001 (04) [E/D]

[Lowlands-L]

=======================================================================
L O W L A N D S - L * 30.MAR.2001 (04) * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
Posting Address: <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>
Web Site: <http://www.geocities.com/sassisch/rhahn/lowlands/>
User's Manual: <http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html>
Archive: <http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html>
=======================================================================
A=Afrikaans, Ap=Appalachean, D=Dutch, E=English, F=Frisian, L=Limburgish
LS=Low Saxon (Low German), S=Scots, Sh=Shetlandic, Z=Zeelandic (Zeeuws)
=======================================================================

From: Stefan Israel [stefansfeder at yahoo.com]
Subject: LL-L: "Phonology"

Martijna Briggs heeft gevraagd:

> Kan iemand iets meer duidelijkheid brengen in de
> ontwikkeling/oorsprong van;
>
> vaarwel vs vaart well  (sail well, met een meer maritieme
> overtoon)
>
> in vergelijking met:
>
> farewell en fare thee well (heeft dit iets te maken met het
> franse Faire bien?=do well)?

fare well/vaarwel/zweeds farväl ezv. beteknen zovel as "go well,
travel well, have a good trip".
De oorspong heeft beslist niets met de farewell en fare thee
well (heeft dit iets te maken met het franse Faire bien t doen;
het kon natuurlijk ook wesen, dat het franse woord later ook
meegeholpen heeft.

Dat komt van het oude woord _faran_, [NL]"gaan"/[E]"go, travel",
dus hebben wij duits _fahren_ "to go by vehicle", [NL] _varen_
"to go by boat", Icelandic _fara_ "to go, travel", English
_fare_ "price for traveling by vehicle", _How fares it?_ "how's
it going?".
_gan, gangan_ was meer "te voet gaan".

Stefan

----------

From: Frank Verhoft [frank.verhoft at pandora.be]
Subject: Etymology

Geachte mevrouw Briggs, best Laaglanders

Mevrouw Briggs schreef:
>Kan iemand iets meer duidelijkheid brengen in de ontwikkeling/oorsprong
van;
>vaarwel vs vaart well  (sail well, met een meer maritieme overtoon)
>in vergelijking met: farewell en fare thee well (heeft dit iets te maken
met het franse Faire
>bien?=do well)?

Zowel _varen_ als _fare_ gaan terug op het Germaanse *_faran_, dat blijkbaar
oorspronkelijk iets betekende als "op weg gaan", "reizen".
En als men dan al tijdens het *_faran_ gebruik maakte van een euh,
_voer_tuig, diende dat niet noodzakelijk een _vaar_tuig te zijn.

Van Dale Etymologisch woordenboek vertelt het volgende (waarbij de
informatie tussen vierkante haakjes de hedendaagse (!)  betekenis
weergeeft):

varen 2: [over water gaan (in of van een voertuig)]
Oudnl. _faran_ 901-1000, middelnl. _varen_ [gaan, reizen, rijden, varen]
Oudsaksisch, oudhd., oudeng., gotisch: _faran_
oudnoors _fara_ [gaan]

De Nederlandse betekenis is *secundair* en heeft zich hier (d.i.de
Nederlanden) kunnen ontwikkelen doordat het reizen per water de gewone
manier van vervoer was, dixit Van Dale nog.

Mijn (al te beperkt) Engels etymologisch woordenboekje vermeldt onder
"fare":

fare 2: +go on a journey [...]. Now only literary.
OE _faran_
ON _fara_,
OS, OHG, Goth _faran_ (Du. _varen_, G. _fahren_):
Gmc. *_faran_, f. _far_
IE *_por_
(...)
Hence _farewell_ int. (proceed happily).

(waarbij "+" betekent: "obsolete")

Het Engelse "fare" en het Franse "faire" klinken min of meer hetzelfde
(tenminste in de angelsaksische regio's/dialecten waar de "r" wordt
uitgesproken, en dan nog), maar hebben met elkaar echt niets gemeen.
Touwens, in het Frans is "do well" iets als "fais bien"...

In het huidige Hoogduits betekent _fahren_ "besturen", "rijden", "varen" en
het moderne Zweedse _fara_ heeft het min of meer de primaire betekenis van
"gaan", "reizen" behouden. In het Zweeds is _farvael_ blijkbaar ook een
courante uitdrukking met dezelfde betekenis als in het Nederlands.
(Waarbij de <ae> eigenlijk een <a>+Umlaut moet zijn, maar mijn
e-mailpogramma doet nogal raar met diacritische tekens).

Afgaande op wat de etymologische en andere woordenboeken mij vertellen - ik
heb helaas geen echt bruikbare referenties gevonden - , lijkt mij de
uitdrukking _vaarwel_ te zijn ontstaan in de periode dat _varen_ nog niet
specifiek iets betekende als "zich met een boot verplaatsen", cf. _farewell_
en _farvael_. Ik zou _vaarwel_ dan ook *nooit* vertalen als "sail well".
Maw, ik denk dat er zelfs in de Nederlandse uitdrukking _vaarwel_ absoluut
geen "maritieme overtoon" aanwezig is.
(waarbij "ik" betekent: goedbedoelende maar niet altijd even geïnspireerde
taalamateur).

Ongetwijfeld kunnen de andere Laaglanders u relevantere informatie bezorgen
over zowel mijn eerder wilde speculatie, als over de ontwikkeling van *faran
in de andere Laaglandse talen/dialecten/whatever :-).

Ik hoop dat deze gegevens (1) u verder kunnen helpen en (2) een beetje juist
zijn.

Met vriendelijke groeten,

Frank Verhoft

----------

From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]
Subject: Etymology

Note that in Modern Low Saxon (Low German), /faar-/ _fahren_, _fohren_,
_varen_, etc., has two main meanings:

(1) 'to ride/drive a vehicle' (any type)

e.g., _Ik fahr mit'n Tog trügg_ 'I'll return by train'
e.g., _Mit mien Auto laat ik em nich fahren_ "I won't let him ride/drive my
car'

(2) 'to travel the seas (professionally)'

e.g., _Se wull, dat he vun't Fahren afkeem_ 'She wanted him to quit being a
sailor'

> _Fahrensmann_ 'sailor'

> _Fahrenstied_ 'time/career as a sailor'

> _Fahrt_
(1) 'drive', 'ride', 'trip', 'journey'
(2) 'driveway'
(3) 'voyage'
   e.g., _up grote Fahrt_ 'on an ocean voyage'
   e.g., _up wilde Fahrt_ 'to work as a sailor without papers'
(4) 'rage', 'excitement', 'tantrum'
   e.g., _He keem foorts in Fahrt_ 'He immediately flew off the handle'

Maybe I am jumping to conclusions, but perhaps Middle Low Saxon (Middle Low
German) is a link, in that we get Dutch _vaarwel_ and Danish and Norwegian
_farvel_ meaning the same thing.  But then again, we have English _farewell_
...  So this is either very old or the borrowing dynamics were different.

Regards,
Reinhard/Ron

==================================END===================================
 You have received this because your account has been subscribed upon
 request. To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l"
 as message text from the same account to
 <listserv at listserv.linguistlist.org> or sign off at
 <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
=======================================================================
 * Please submit contributions to <lowlands-l at listserv.linguistlist.org>.
 * Contributions will be displayed unedited in digest form.
 * Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
 * Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
   to be sent to <listserv at listserv.linguistlist.org> or at
   <http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html>.
 * Please use only Plain Text format, not Rich Text (HTML) or any other
   type of format, in your submissions
=======================================================================