LL-L "Etymology" 2006.03.22 (08) [D/LS]

[Lowlands-L]

======================================================================
L O W L A N D S - L * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
http://www.lowlands-l.net * lowlands-l at lowlands-l.net
Rules & Guidelines: http://www.lowlands-l.net/index.php?page=rules
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org or lowlands-l at lowlands-l.net
Commands ("signoff lowlands-l" etc.): listserv at listserv.net
Server Manual: http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html
Archives: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-8) [Please switch your view mode to it.]
=======================================================================
You have received this because you have been subscribed upon request.
To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
text from the same account to listserv at listserv.linguistlist.org or
sign off at http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================
A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) N=Northumbrian
S=Scots Sh=Shetlandic V=(West) Flemish Z=Zeelandic (Zeeuws)
=======================================================================

22 March 2006 * Volume 08
=======================================================================

From: Stellingwerfs Eigen <info at stellingwerfs-eigen.nl>
Subject: LL-L "Etymology" 2006.03.22 (06) [A/D/E/German]

> Jacqueline wrote:
> Voor Ingmar en de andere Nederlands sprekenden. Weten jullie waar de
> uitdrukking "Jan Rap en zijn Maat" vandaan komt?

_Jan rap en zijn maat_ wordt in het Nederlands vaak gebruikt voor een groep
mensen, waar men liever niets mee te maken heeft.
De uitdrukking betekent volgens het Klein Spreekwoordenboek der Nederlandse
taal: gespuis, gepeupel.
Volgens van Dale betekent het: het gemene volk, janhagel, gespuis, de grote
hoop, iedereen.
Wikipedia: Jan Rap en zijn maat - Achterbuurtvolk; aso's. Mogelijk afkomstig
van rapaille.

Uit de Bibliotheek voor de Nederlandse letteren:
In de 17de eeuw verstond men onder Jan Rap het mindere scheepsvolk, janmaat
1)  , ook in 't algemeen gespuis, kanalje, rapalje,Jak en Jooi, Jut en Jul,
Jan en Jut 2)  , dat in dien tijd ook Jan Rap en zijn maat genoemd werd.
Vgl. Com. Vet. 55: Ende ten waere dat, de Stuyrluy en souden Jan Rap soo mal
niet broen met al heur wijse vragen, alsse nu wel doen. In den zin van
gespuis vindt men Jan Rap bij Bredero II, 124; Coster, 525; Vondel III, 85;
(Het) Jan Rap en zijn maat wordt aangetroffen bij Erasmus, Colloquia, 51;
Bredero II, 55; Halma, 530: Jan Rap en zyn maat, 't grauw, 't gespuis;
Sewel, 663: Jan Rap en zyn maat, 't slegtste volk; enz. Daarnaast Jan
Rappich met synen maet (bij Ogier, 128) en Jan raps maet (Coster, 499). Zie
verder Ndl. Wdb. VII, 211. Wat rap in deze uitdr. beteekent is onzeker. Men
zou aan het bijv. nw. rap = vlug kunnen denken, met het oog op de bet.
matroos, doch gewoonlijk komt Jan Rap voor in den zin van gespuis, rapaille,
weshalve ik liever denk aan rap = schurft; vgl. Kil. rappe, scabies,
rappich, scabiosus; Plaiz. Kyv. 136: rappigh en slecht volkje; Antw. Idiot.
1015: rap, puist; rap en rui(g), schurftig volk (zie rut zijn ). In het Mnl.
Wdb. VI, 1042 wordt verband gezocht met het ww. rapen, en rap verklaard als
samenraapsel, afval. Franck-v. Wijk, 535 meent dat Jan Rap deels onder
invloed van 't bnw. rap (vlug) deels van rapalje zal zijn opgekomen.

Mit een vrundelike groet uut Stellingwarf
Piet Bult

----------

From: Stellingwerfs Eigen <info at stellingwerfs-eigen.nl>
Subject: LL-L "Etymology" 2006.03.22 (06) [A/D/E/German]

Nog een kleine aanvulling
> Jacqueline wrote:
> Voor Ingmar en de andere Nederlands sprekenden. Weten jullie waar de
> uitdrukking "Jan Rap en zijn Maat" vandaan komt? Jacqueline

Uit het Stellingwerfs (hand)Woordeboek:
raprut, rapruut et 1. Jan Rap en z'n maat, schorremorrie 2. waardeloze
spullen, troep

Mit een vrundelike groet uut Stellingwarf
Piet Bult

----------

From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
Subject: Etymology

Moyen, Piet!

> Uit het Stellingwerfs (hand)Woordeboek:
> raprut, rapruut et 1. Jan Rap en z'n maat, schorremorrie 2. waardeloze
> spullen, troep

Ha!  In Nourd-Duytschland segt wy ook _schurremurre_, _schurmur_, 
_schorremorre_, _schormor_ daar tou.  Al in 't 19. jaarhunnerd (eeuw) geev' 
dat boyker vun kortvertellen un rymels, vaken ünner d'n tytel _Schurrmurr_, 
so wat as "sammelsuus' vun weyrdlosen kraam".

En onze Oosteinds-Vlaamse vriend Roland:

> 9. En dit speciaal voor Ron (maar hij zal dit wel weten): in sommige
> Polynesische talen (Samoaans vb.) betekent manu" niet vogel maar dier; om 
> er
> een vogel van te maken moet "lele" er bij: manulele: vogel, vliegdier.

Ja, het is een heel interessant fenomeen van semantische verspreiding, niet 
bijzonder ongewoon onder de talen van de wereld. In het Hawaiaans en in het 
Tahitisch betekent _manu_ niet alleen 'vogel' maar ook allgemeen 'gevleugeld 
dier'.  In het Maori betekent het ook 'vogel', in het Rapanui (van 
Pasen-Eiland) 'vogel', 'insect' ('gevleugeld dier), 'wild', 'ongetemd', 
'onmenselijk', 'brutaal'.  In het Samoaans betekent _manu_ 'vogel' EN 
'dier'.  Gilbertesisch (Kiribatiesch) het _mani_ 'vogel'.

Ik geloof een gelijkaardig geval is Duits _Igel_ (egel) en _Egel_ 
(bloedzuiger), die schijnbaar beide van een oud woord voor 'klein dier' 
afgeleid zijn.  (En Engels _eagle_ < Oud-Frans _egle_ ~ _aigle_ 'adelaar'?)

Groeten,
Reinhard/Ron

P.S.: Zo doorgaan, en je zult een Hawaiaanse naam krijgen! 

==============================END===================================
* Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
* Postings will be displayed unedited in digest form.
* Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
* Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
  to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at
  http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
======================================================================