LL-L 'Resources' 2006.11.06 (03) [LS]

[Lowlands-L]

======================================================================
L O W L A N D S - L * ISSN 189-5582 * LCSN 96-4226
http://www.lowlands-l.net * lowlands-l at lowlands-l.net
Rules & Guidelines: http://www.lowlands-l.net/index.php?page=rules
Posting: lowlands at listserv.linguistlist.org or lowlands-l at lowlands-l.net
Commands ("signoff lowlands-l" etc.): listserv at listserv.net
Server Manual: http://www.lsoft.com/manuals/1.8c/userindex.html
Archives: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-8) [Please switch your view mode to it.]
Administration: lowlands-l at lowlands-l.com or sassisch at yahoo.com
=======================================================================
You have received this because you have been subscribed upon request.
To unsubscribe, please send the command "signoff lowlands-l" as message
text from the same account to listserv at listserv.linguistlist.org or
sign off at http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
=======================================================================
A=Afrikaans Ap=Appalachian B=Brabantish D=Dutch E=English F=Frisian
L=Limburgish LS=Lowlands Saxon (Low German) N=Northumbrian
S=Scots Sh=Shetlandic V=(West) Flemish Z=Zeelandic (Zeeuws)
=======================================================================

L O W L A N D S - L * 06 November 2006 * Volume 03
======================================================================

From: list at marcusbuck.org
Subject: LL-L 'Resources' 2006.11.05 (01) [E/LS]

> From: 'jonny' [jonny.meibohm at arcor.de]

> Dat Nokieksel-Effekt is man eyn 'Auf-Hänger' un amaleev waard door keyn
> Enzyklopädie van, dey opp dennen Stand van wikipedia.com or wikipedia.de
> etc. koomt.

Mag wesen, dat nüms dat würklich un unbedingt bruukt. Mag wesen. Un de
Artikeltall vun en.wikipedia.org kann rejell nich dat Teel wesen. Aver wenn du
glieks na de Steern kickst un denn seggst "Och dor kann ik doch nich
ranlangen." un di denn wedder trüchlehnst in dien Sofa, denn kann dor nich veel
bi rutsuern. Worüm is dat denn so, dat een mit Plattdüütsch nix anstellen kann?
Dat liggt dor an, dat de Lüüd jümmer op de Standardspraak utwiekt, wenn dat üm
"wichtige" Saken geiht oder Saken, de mit Bildung to doon hebbt. Wohrschienlich
is dat al to laat. Plattdüütsch kann keen richtige Spraak mehr warrn, so as in
de Tiet vun den Natschonalismus vele Spraken, de vördem ok blots "Buurnspraken"
weren, "Ego" entwickelt hebbt (wenn't Latien sienen Status as paneuropääsche
lingua franca beholen harr, denn stünn dat beter üm de Dialekten un lütten
Spraken, denk ik mi, denn harr dat kenen "Verdrängungswettkampf" bi de
Utbospraken geven). Aver seh de plattdüütsche Wikipedia as "Statement", dat uns
Spraak doch dat Tüüch to mehr hett. Mag wesen, dat lang nich all uns Artikels
gode Bispelen dorför sünd, dat Platt wat op'n Kassen hett ;-) aver de Wikipedia
is en Prozess un dat geiht stüttig vöran un warrt ganz suutje jümmer beter.

Na mien Menen is en Spraak gänzlich dood, wenn se blots noch "Selbstzweck" is un
"Kuriositätenkabinett" ("Sieh nur, was diese Menschen für eine lustige Sprache
sprechen! Putzig.") oder för den Spaaß an de Saak. To'n Bispeel Kornisch. En
poor hunnert Lüüd snackt de Spraak noch, ut reine Freid an dat Snacken. Bruken
kannst dat för gornix (hebbt aver liekers en Wikipedia...). Ik glööv, dat is
dat Schicksal vun dat Plattdüütsche (nich hüüt, nich morgen, aver villicht in
hunnert Johren), wenn de Lüüd nix för de "Ertüchtigung" un dat
"Selbstbewusstsein" vun jemehr Spraak doot. Na mien persönlich Menen is dor
mehr de Opgaav vun de plattdüütsche Wikipedia: dat wi dorför staht, dat
Plattdüütsch nich bald blots noch dat Hobby vun en poor "Revivalists" is. Ik
glööv bestimmt nich, dat wi disse Opgaav mit de Wikipedia alleen berappen
köönt, dor fehlt noch veel mehr an, aver en Teken kann se wesen. Dokmenteren
schall se ok, aver bittschöön nich na dat Motto "Bevör de Spraak ganz dood is".
Dokmenteren schall se aver beter nich dör de Schrievwies. Kannst ja geern
Artikels schrieven över de Egenheiten vun de verschedenen Dialekten, över
jemehr spezielle Vokabeln un all dat. Aver dat bruukt ja nich glieks Anwennung
finnen in de Schrievwies.

(un dat geiht nu mehr an Ron, Jonny hett ja mehr de Laissez-faire-Doktrin)
Ik glööv ok nich, dat de Sass-Schrievwies "alleinseligmachend" ist. Sass is keen
Dogma. Ik glööv, dat dat idealere Schrievwiesen gifft. Aver dat gifft kene
perfekte Schrievwies. Kloor, Ron sien Schrievwies mag de Phonetik beter
repräsenteren. Dat dumme is blots: Nüms kennt siene Schrievwies un nüms weet
dor glieks wat mit antofangen. De Schrievwies, de de Lüüd wennt sünd, is
normalerwies veel dichter an de Sass-Schrievwies. Wat kennt de Lüüd an schreven
Platt? Eerstmal kennt se hoochdüütsche Schrievwies, Platt kennt se denn villicht
noch ut lütte Böker mit Riemels un Dööntjes. Disse Lüüd köönt mit Ron sien
Schrievwies nich glieks wat anfangen. Du kannst de normalen eenfachen Lüüd nich
mit Diphthongen un so'n Schiet kamen. Wat maakt de ganzen y's dor mang? Wat is
denn -uy- för'n Luud? Hett de Schriever 'n kaputte Shift-Taste? De Lüüd kaamt
dor nich mit torech. Sass geiht lichter vun'e Hand.

> Un- wenn door jichenseyn Uutlannschen van Bayern or Ööstriik ;-) koomt, de
> sick
> föör de Nedderdüütschen or Neddersaksischen 'streektalen' intersey'ern
> deyht,
> denn leygh ick em doch düchdig wat vöör, wenn 'ck em wiis-mook will, wat
> dat eyn
> 'Einheits-Platt' geeben deyht...

Gewiss. Wi maakt em dat aver ja ok nich wies. Wenn he en verkehrten Sluss ut uns
Schrievwies tüht, denn is dat doch nich uns Fehler!?

> From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]

> Na myn verscheel is dat beter wen 'n de jungen minschen hülpt as wen 'n jüm
> beschimpt un verduyvelt. Wen sey wourd voer wourd oeversetten dout un man
> bloots
> "schyt" daar by ruut-suurt, den schul 'n jüm dat verklaren. Wen sey 't nich
> an-nemen wult, tjer, den is dat 'n annere saak. Ik hev de Wiki-kru dat
> verklaart
> dat sey de schryvwys' (ja, sogaar de Fehrs-Schryvwys'!) nich richtig un
> konsekwent bruken dout, un ik hev jüm hülp an-baden. Sey hebt er nich
> an-namen,
> meynen sey weett 't beter. Den is dat jüm er eygene saak, un sey koent daar
> nu
> alleyn wyder mit rüm-asen.

Ik heff diene Bidrääg bi Wikipedia noch mal ankeken. Ik kann dienen Bidrag nich
wedderfinnen, wo du dat verkloort hest. Kannst mi de Sieden nochmal wiesen,
woneem dat weer?

De eenzige Diskuschoon mit di, de ik wedderfunnen heff, dat weer de över den
Artikel "Katt". Dor hest du aver nich würklich övertüügt, wullst uns wiesmaken
"Vörfohr" is keen Plattdüütsch (oder blots "Patentplatt").

Schöne Gröten
Marcus Buck

------------

From: R. F. Hahn [sassisch at yahoo.com]
Subject: Resources

Beste Marcus,

Bedankt voer Dyn anter.

My dücht dat wy in mayst allens oever eens dinken dout un dat mayst allens annere
daar vun kümt dat de eyn or annere wat valsch verstaan het.

(1) Myn schryvwys' (in dey ik Middelsassische saken bruuk, so as "y"* un "uy"**)
is nich voer huyn un perduyn bestimt. Sey is so wat as 'n "auxiliary
orthography". Ik bruuk er man bloots hyr un mang annere luyd' dey 'n beten meyr
dinken un weten dout, un dat us verwandten in de Nedderlanden, Belgiën un
Suyd-Afrika dat beter verstaan koent.

*  Nedderlandsch "ii" [i:] > "ÿ" ~ (Afrikaans) "y" > "ij" [VI] = Neddersassisch [i:].
   Düt "y" vindt sik noch in 't 18. jaarhunnerd, ook in 't Grimm-Sammelsuus'.

** Nedderlandsch "uu" [y:] > "uy" > "ui" [@I] > [VY] = Neddersassisch [y:]

(2) De saak by Wiki-Platt har niks mit *myn* schryvwys' tou doun, man myn
schryvwys' het sachs mennig eyn mang Jou argdinkersch maakt. Myn voerslag was man
bloots dat, wen Jy de Sass-Schryvwys' bruukt, Jy er konsekwent na de regeln
bruken schullen. Wourüm? 'n Encyklopedy is 'n aard woyrd'bouk, un sey wardt daar
wegen ook vun minschen bruukt dey de spraak (richtig) leyren wult. As schryvers
vun 'n "nakyksel" an dat huyn un perduyn ran kan hebt Jy dat verantwourden dey
spraak optimaal tou bringen, nich bloots voer mouderspraaklers man ook voer
annere. Na Sass un syn luyd' is 't beter wen 'n den ünnerscheyd twüschen /öü/ un
/öö/ wyst, un twüschen /ei/ un /ee/. Sass sloyg' voer dat wy 'n lütten haken
(_ogonek_) ünner 't "ö" un ünner 't "e" schryvt üm tou wysen dat 't lange
eynluden sünd.  Man wyl dat 't mit de hakens technisch nich passlich is, daar
schryvt 'n dat vundagigendaags tou meyrst "œ" (or "oe") un "ä". (In myn warken
dey drukt un in 't net ünner de luyd' kaamt bruuk ik man bloots düsse
Sass-Schryvwys', un annere schryversluyd' dout dat lyk so.)

   T.b.:

   /beed-n/ -> bäden (by Jou: beden) ["be:d=n] ~ ["bE:d=n] 'beten' (to pray)
   /beid-n/ -> beden (by Jou: beden) ["bE.Id=n] ~ ["ba.Id=n] 'bieten' (to offer)

   /kööm/ -> Kœm (by Jou: Köm ~ Kööm) [kø:m] ~ [kœ:m] 'Kümmel' (caraway (schnaps))
   /köüm/ -> kööm (by Jou: köm ~ kööm) [kœ.Im] ~ [kO.Im] 'kam' (came)

   /weet-n/ -> Wäten (by Jou: Weten) ["ve:t=n] ~ ["vE:t=n] 'Wissen' (knowledge)
   /weit-n/ -> Weten (by Jou: Weten) ["vE.It=n] ~ ["va.It=n] 'Weizen' (wheat)

My dücht Joun luyd' wullen daar niks vun weten wyl dat sey sülven de
ünnerscheyden nich weett (ofschoonst sey in 'n paar woyrd'boyker to vinden sünd,
so as by Günter und Johanna Harte (1989); _Hochdeutsch-plattdeutsches
Wörterbuch_; Institut für niederdeutsche Sprache, Bremen; Leer: Schuster; ISBN
3-7963-0243-2.).

Mit daar tou kümt noch dat mang Joun schryvers 'n paar nich as by Sass den
ünnerscheyd twüschen lange un korte luden maakt (un by Sass is dat lyk as in 't
Nedderlandsche un Afrikaanse):

   Lange Selbstlaute sind in offenen Silben einzeln zu schreiben, 
   in geschlossenen doppelt (es sei denn, man benutzt nach 
   hochdeutschem Muster das Dehnungs-H).

(3) De saak mit "Vörfahr" het niks mit de schryvwys' tou doun. Man Joun
reakschoon geyv' my d'n indruk dat Jy er as "Blitzableiter" bruken deen üm tou
bewysen dat al myn seggen un verscheel (oever de schryvwys') niks gelden dout.
Dat het my up 't meyrst vergreest wyl dat ik Jou waarhaftig un mit gouden willen
helpen wul. "Vörfahr" was my in düsse spraak vrömd. Ik kun dat ook in keyn
woyrd'bouk vinden, un ik ken man bloots woyrd so as "voervadder(s)" un
"voerweser(s)". So har ik dat Heiko verklaard, un den hebt Jy daar 'n
oever-basige saak uut maakt. Na veel soyken vünd wen (Heiko?) den dat wourd
"Vörfahr" in *eyn* woyrd'bouk -- un dat was by Jou eyn "Aha!"

Beste Marcus, as Du mit de wyl weten schulst, hold ik niks vun 't motto "Dat
rünner-ryten is 'n lichtvardigere saak as dat up-bouen". Ik vind dat wunnerbaar
dat Jy an de spraak vermaak vinden un Jy Jou voer er af-ryten dout, ofschoonst
"Der Norddeutsche Chor der Lamentierer" in eynsen tou syn protestleyder singen
dayt. Ik meyn wy schullen altouhoup posityv un konstruktyv dinken un eyn d'n
annern helpen. Daar hoyrt vertrouen, duld un 'n apenen sin mit tou. Ik wil nich
seggen dat daar allens perfektemang löpt, man vun myn kuntakten in de oosternen
Nedderlanden hev ik d'n indruk kregen dat 't tou westen vun d'n "paal" in düsse
saken wat harmoonscher is, tou minst wat toleranter. Koent wy daar wat vun af-leyren?

Ik wünsch Dy veel pleseyr un spoud'.

Kumpelmenten,
Reinhard/Ron

__________
"'De Minschen schall 'n Licht upgahn!' grœhl de Preester, as he noch 'n Book in't
Füür smeet."
"'Man shall see the light!' yelled de priest as he cast another book into the fire."

==============================END===================================
* Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
* Postings will be displayed unedited in digest form.
* Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
* Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l") are
  to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at
  http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.
======================================================================