LL-L "Language planning" 2007.09.23 (07) [LS]

[Lowlands-L List]

L O W L A N D S - L  -  23 September 2007 - Volume 07
Song Contest: lowlands-l.net/contest/ (- 31 Dec. 2007)
=========================================================================

From: Joachim <Kreimer at jpberlin.de>
Subject: LL-L: Middelsassisk as Richt- un Beroupengs-Sprauk?

Leywe Leyglanners,

ik häwwe nu al myn lütket Üöwerdriägen (biäter: Anpassen) van de
Wren-Fawel van Willem Wisser un van de middelsassiske Värske van Ron Hahn
in dat Ossenbrüggeske Plat maket. Man ik bin eyne, de dat Ossenbrüggeske
Plat (en ost-westfäölisket) blaut nau en biätken van syn Vader un paor
annere uut de Sipskup van vör 50 Jaor in't Aor häwd, dat heyt, dey dat nu
erste nau richtig lären mot.

Asse ik de middelsassiske Värske van Ron Hahn liäsen hadde, was mi daorbi
glyks de Ossenbrüggeske Redewys un Utsprauke in'n Koppe kuomen (auk wän
dat för mi asse'n Niggelärende likers viel Möie was, dat hän to schrywen).
Män daor is mi  al de Frauge in Sin kuomen, of dat Middelsassiske nich auk
för de hütige nisassiske Sprauken to Nütte syn konne.

Asse ik in dän Spiker van de LL-List Naurichten üöver de AS (aune würkelk
Utkuomen) soikt häwwe, bin ik likers up eyn Seggen van Ron stöt, dey in de
Richt göng, dat dat Middelsassisk as gemeynsam Ankefar bi Strytfraogen
tüsken de Naufolgesprauken to Nütte syn kon. Dat häwd mi dän faort
inlüchtet.

Un daorümme häwwe ik dän Gedanken wider utspunnen - män aune Künnigkeyt
üöwer das Middelsassiske (Hanseatiske). Daorümme sint dat keyne
Entdeckunge män blaut Fraogen. Man kon de Frauge, of dat Middelsassisk use
Platsprauken van van Dage riker maken kon, of et as Richtsprauk orr ton
Beroupen deynen konne, unner twey Sichtwinkel stellen:

1. Fraugen van de Schrywwys,
2. Frauge, of annere Sprauk-Bousteyne (Begriepen [Wäörde], Beugefuormen
van Tydwäörder, kleyne Verbandswäöre for den Utseggen-Upbou) van Dage
helpen kon.

Erstmaul to de Schrywwys:

Dän 10.09.2007, 20:23 Uhr, meynde Ron Hahn in'n Breywwessel üöver de
Schrywwys van mine Ossenbrüggeske Fatenge van de Wren-Fawel:

> Us spraak wardtnich bloots in Duytschland bruukt man ook in de
> Nedderlannen, in Russland,
> Centraal-Asien un in dey meyrsten Amerikaanschen landen, un wy schullen
> eynanner ook schriftlich verstaan wen wy wult dat dey spraak wyder leevt.
> Bloots na Nourd-Duytschland kyken is "insular" un "germanocentrisch".

Jau, daor bin ik auk van dey Meynen! Daorümme was ik al vör drey Jaoren
for de "Leyglandske Schrywwys" un nu for de "Algemeyn Schrywwys" (AS)
weytensgirig.

An de Leylandske Schrywwys hadde mi glyks antrocken, dat dat aune de
(düütske) Ümmelute gaun sol. Dat wör an sik bannig gout, wyldat annere
Platsnacker as de Düütken dey nich or nich alle sau gewüönt sint. Män ik
häwwe Twiwel, of dat auk for dat Westfäölske met de viele Twey- un
Dreylute goud gaun kon.

So wyd as ik dat uut Ron's Täksten erkennen kon, brukt hey nu auk in de AS
deylwys Ümmeluten, tominst dat "ü", odder?

Man likers is dat auk in de AS sau dacht, dat de Schrywwys för Düütske un
Nedderlänner glyk licht or swoer to kennen, to lären is, richtig?

Sau nu bruukt dat blaut auk nau dat Schema van de AS, dat Ron al lang
tohaupe stellen wol! ;-)

to'n 2.:
Wat de annern Spraukbousteyne bedrifft, so häwwe ik dat Vermohen, dat dat
Faortliäwen van de Neddersassisken Sprauke un iäre Mundaorten nau de
Hansetyd nich blaut Faortwassen un Rikerwärden was, man auk Engerwärden,
Afsliepen un sprauklicker Verfall. Daorümme drey käcke Fraugen:

- Kon dat Middelsassiske bruukt wären, ümme Wäöre, Begriepen
daoruttofisken, met dänne wi Saken, Verhältnisse, Fraugen van vandage
utdrücken or as Bousteyne for nigge Begripen bruken konnen?

- Beugefuormen: Süolt wi nich auk van dat Middelsassiske dän Dativ un
viellicht dän Genetiv widder bruken, wän daormet dat Utdrücken van
verwickelten Saken eynfacker wäd? Dat glyke gült för de Bedinksfuormen van
Tydwäörden, dey - as de Dativ un Genetiv - in Spuren jümmers nau in dat
hüütige Platdüütsk af un an vörkuomet.

- De lütken Wäörder for de innere Upbou van Utseggen (as: wän, dey, dat,
män, of, wäswiägen, ofschäuners, ümmeto, buaven to usw. - daorvan brukt
eyn eerder määr as dat se in't Platdüütske van Dage in Gebruuk sint),
konnen wi daorvan wecke in dat Middelsassiske finen?

Jau, dat löt as de Draum van en nisassiske Schriwt- un
Verstännigungssprauk, lännerüöwergripend. Bruken dout dat keeneyn, man
schäün wöre et daoch!

Daorniäwen müeten de jümmers nau sprauken neddersassisken Mundaorten
pläggt wären, van dänne layder enkelte baule en Spraukmuseum bruket, ümme
nich vergeyten to wären.

Goudgaun!
joachim

P.S. @ Ron:
wat häs du eygentlik meynt, as du daortomaulen Klaus-Werner Kahl sine
Schrywwys (s. http://www.plattdeutsch.net/english/frame-english.htm ), de
ik jä bet up "ey", "ay" un "y" (lesderet för lang-I) auk bet hiärto folge,
"prüüskisk" nöümt häs?

Joachim Kreimer-de Fries, Dipl.-Soz.
Berlin, Germany

----------

From: R. F. Hahn < sassisch at yahoo.com>
Subject: Language planning

Leyve vründ un mit-stryder Joachim!

Wilkamen by Lowlands-L un mank syn snakkers!

Du vroygst:

P.S. @ Ron:
wat häs du eygentlik meynt, as du daortomaulen Klaus-Werner Kahl sine
Schrywwys (s. http://www.plattdeutsch.net/english/frame-english.htm ), de
ik jä bet up "ey", "ay" un "y" (lesderet för lang-I) auk bet hiärto folge,
"prüüskisk" nöümt häs?

Daar besin ik my nich meyr an. Man wen ik dat seeg', den meyn ik "Duytsch",
wyl dat dey schryvwys' up Duytsch munster ligt, wat in dey Nedderlannen
sachs nich so wilkamen is. ("Duytsch" is daar vaken noch Pruis, Pruusch ...)

Luud', Joachim syn bydreeg':
http://lowlands-l.net/anniversary/ossenbrugge.php
http://lowlands-l.net/anniversary/sassysch-ossenbrugge.php

Kumpelmenten un dank,
Reinhard/Ron
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20070924/f942c704/attachment.htm>