LL-L "Etymology" 2011.10.26 (01) [FY-NDS-NL]

[Lowlands-L]

 =====================================================
  L O W L A N D S - L - 23 October 2011 - Volume 04
lowlands.list at gmail.com - http://lowlands-l.net/
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org
Archive: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-08)
Language Codes: lowlands-l.net/codes.php
=====================================================


From: "Stellingwerfs Eigen" <info at stellingwerfs-eigen.nl>
Subject: LL-L "Etymology"

LL-Vrienden,
Dank alle voor de hulp en de mooie verhalen maar ondanks een hele rij
woorden die blijkbaar voor de 'kraak' worden gebruikt zie ik buiten de
Stell., Friese en Ned. (kraeke, kreake en kraak) nog geen enkel etymologisch
verband.

De Fryske Akademy - die ik er vandaag naar vroeg - denkt dat gewoon het
kraken van het hout wordt bedoeld:
*It wurd 'kreake' is net allinnich Frysk, mar komt foar yn it Grinslânsk, op
'e Veluwe en yn Noard-Hollân. It Woordenboek der Nederlandsche Taal (WNT)
jout ek 'kraak' en ûnderskiedt twa betsjuttings. Sjoch:*
http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M035232&lemmodern=kraak

*Hjir op de FA tinke wy dat de betsjutting 'orgelgalerij' ôflaat is fan de
earste betsjutting. De earste betsjutting fan kraak (plank) soe komme kinne
fan Ndl. 'kraak', 'krake'. Sjoch dêrfoar it WNT, ûnder it wurd kraken1:*
http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=WNT&id=M035302.re.7&lemma=krake(bij
Afl., kraak).
*Mei freonlike groetnis,
Fryske Akademy*

Ik ben daar evenwel maar half gerust op:
Om alles wat kraekt mar een kraeke te numen gaot mi'j haost te veer. Een
plaanke die kraekt blift een plaanke; et ies dat kraekt blift ies, schoenen
zollen kraeken omreden ze (nog) niet betaeld binnen mar et blieven gewoon
schoenen, enz.

Een hiele riegel naemen die d'r lichtkaans mit te maeken hebben (kunnen):
KRAAK, *absis, apsis, ballustrade (tbv koor), doksaal, emporkirche,
gaanderij (voor de zangers), galerij, hinnematte (Fryske humor), hoogzaal,
jubee, klunderzolder, koor, kraeke (Stellingwarfs), kreake (Frysk),
mannenkoor, orgelzolder, orgelbalkon, orgeltribune, orgelgalerij, oksaal,
oxaal, porkirche, pri(e)che, prieg(el), zangkoor en zingzolder.*

Behalven in 't Stellingwarfs en et Frysk zit daor niks bi'j dat al wat op
een 'kraeke' liekt. In et boek *'Alle middeleeuwse kerken van Harlingen tot
Wilhelmshaven'* van de haand van Peter Karstkarel wodt de 'kraak' (of
oksaal) ok al nuumd en is niet altied van hoolt. Ok in ooldere
karke-bouw-boeken wodt haost altied kond daon van die 'kraeke', - en haost
altied - in de westbeuk tegenover de kaansel.
De duutse Grimm kent et woord 'prieche' as 'emporkirche' en as 'bühne' en et
Westfaals 'priege(l)'; (daenke hierbi'j ok de rangen in een filmzael of de
orkestbak bi'j een opera-uutvoering). Aandere naemen m.b.t. een karke hebben
ok wel wat mit schipsbouw: schip (*beuk, buyck*) (Gr. *naos*; Lat. *navis*;
Fr. *nef*), dwarsschip, middenschip (Haslinghuis, E.J. en Janse, H.
(2005) *Bouwkundige
termen*).

Ik ben er dus nog niet (helemaal) uit, hoe het precies zit met die 'kraak'
in de kerk. Wie weet valt het kwartje nog eens.
Mit een vrundelike groet uut Stellingwarf,
Piet Bult


=========================================================
Send posting submissions to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
Send commands (including "signoff lowlands-l") to
listserv at listserv.linguistlist.org or lowlands.list at gmail.com
http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html .
http://www.facebook.com/?ref=logo#!/group.php?gid=118916521473498
==========================================================
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20111026/9d051614/attachment.htm>