LL-L "Language varieties" 2008.12.22 (09) [D]

[Lowlands-L List]

===========================================
L O W L A N D S - L - 22 December 2008 - Volume 09
-------------------------------------------------------------------------
Please set the encoding mode to Unicode (UTF-8).
If viewing this in a web browser, please click on
the html toggle at the bottom of the archived page
and switch your browser's character encoding to Unicode.
===========================================


From: Luc Hellinckx <luc.hellinckx at gmail.com>
Subject: LL-L "Language varieties"

Beste Wim,



Je schreef:

Wat ik me afvraag,

Kan het zijn dat deze vormen zijn ontstaan door Franse invloed?

Wie kan hier genoeg Frans?

Ik weet niet zeker of je het hebt over woorden en zinsconstructies in
Zuidelijk Nederlands die ook schijnen voor te komen in Zuidelijk Duits;
alwaar ik gisteren over berichtte.



Als dat het geval is: Franse invloed is in het Zuiden uiteraard nooit weg te
cijferen, hoewel de situatie me wat ingewikkelder lijkt.



Laat me het lijstje even aflopen:

   - Ich hab kein geld *für* ein Auto zu kaufen ~ Ik heb geen geld *voor* een
   auto te kopen: hier is invloed uit de Romaanse wereld merkbaar, alwaar ook
   "pour"/"per" gebruikt wordt in deze constructie, zelfs tot in een gebied ten
   zuiden van Wenen.
   - Ich habe jetzt noch keinen Hunger *nicht** *~ Ik heb nu nog geen
   honger *niet*. Reduplicatie van deze aard lijkt zich vooral in Beieren
   (tot Wenen) te concentreren. Bij mijn weten bestaat zoiets in het Romaans
   niet. Misschien een relict uit een Keltisch substraat?
   - Denken *auf* etwas ~ peinzen *op* iets: Frans/Italiaans verbindt
   "penser"/"pensare" vooral aan "à", "de" of "a". Niet aan "sur/su". Zuidelijk
   Duitsland, vooral in Oostenrijk en Zuid-Tirol.
   - Peter hat ein Kotelett *wollen essen* ~ Peter heeft een kotelet *willen
   eten: *Vermits deze volgorde ook Noord-Nederlands is (maar niet
   Noord-Duits) lijkt Franse invloed een beetje gezocht. Zwitsers Duits
   gebruikt echter ook de Nederlandse volgorde, wat dan toch in Franse richting
   zou kunnen wijzen.
   - *Lang* das nicht *an* ~ iemand *aanlangen* = iemand aanraken > iemand
   verkrachten (B). Het gaat me hier over de oppositie fassen/langen. Vatten
   wordt in Zuidelijk Nederlands bij mijn weten nooit in letterlijke zin
   gebruikt. Wel wordt het overdrachtelijk gebezigd (vatten/vaten = geestelijk
   (be)grijpen). Langen daarentegen, wordt in nogal wat combinaties gebruikt:
   langen = geven, aflangen = afnemen, afstapelen (bij kaartspel), aanlangen =
   verkrachten...Telkens is de achterliggende idee "het strekken van de arm om
   iets te grijpen". Zo ook in Zuidelijk Duitsland lijkt het.
   - schutten ~ shotten (= voetballen): Engelse invloed, I guess *s*. Toch
   wel wat verwonderlijk dat enkel Duitstalig Zwitserland de Zuidnederlandse
   lijn "volgt".
   - Nachtkästchen ~ nachtkaske: Ook Noord-Nederland doet hier met Beieren
   en Oostenrijk mee. Geen Nachttisch/nachtdis of iets dergelijks, zoals in de
   rest van Duitsland, maar wel nachtkast(je). Lijkt me niet op conto van de
   Romaanse wereld te schrijven.
   - Nastuch ~ neusdoek: De Brabantse woorden "neusdoek" en "snutdoek" (>
   snurk) (>< zakdoek, Taschentuch) komen eveneens voor in Duitstalig
   Zwitserland, Beieren en Oostenrijk. Geen Romaanse invloed. Denk persoonlijk
   dat het Nastuch/Schneuztuch-gebied vroeger veel groter moet geweest zijn,
   maar dat recentelijk Taschentuch opgerukt is vanuit het Noorden.
   - kehren/fegen: In grote lijnen is "fegen"/"vegen" Noordelijk en
   "kehren"/"keren" Zuidelijk. (Zuid)-Brabants, met zijn voorkeur voor "keren"
   sluit hier bij het Zuiden aan.


Waar er wel sprake kan zijn van ontlening uit de Romaanse wereld, gaat het
voor mij niet altijd over eenrichtingsverkeer. Het kan ook zo zijn dat een
bepaalde uitdrukking of zegswijze Frankisch van aard is, zich vervolgens
geconsolideerd heeft in het vroege "Frankenrijk", om dan eeuwen nadien toch
terug ingang te vinden in de grensgebieden.

Daarom ook dat ik het spijtig vind dat een dergelijk grootschalig
dialectproject zich politiek te correct gedraagt. Dat wil zeggen dat men wèl
geïnteresseerd is in medewerking uit Zwitserland, Oostenrijk en ook uit
Duitstalig België, maar niet in Elzasserduits of Nederlands. Meer specifiek
betekent dit bijvoorbeeld dat men wèl mensen uit het Belgische Eupen wil
bevragen, maar geen uit de naburige gemeenten Blieberg of Voeren, hoewel
deze dialectologisch een continuüm vormen. Wetenschappelijk onverantwoord.



Vriendelijke groetjes,



Luc Hellinckx
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20081222/ae0f6301/attachment.htm>