LL-L "Etymology" 2008.01.21 (05) [D]

[Lowlands-L List]

L O W L A N D S - L  -  19 January 2008 - Volume 05
=========================================================================

From: Luc Hellinckx <luc.hellinckx at gmail.com>
Subject: LL-L "Etymology"

Beste Dick,

You wrote:

P.S. Kent iemand het woord "talteren" voor NL schommelen? En zo ja, wat is
de oorsprong?
       Alvast bedankt.

*touter*: schommel. Vroegnieuwnederlands "touter" palpitatio (hartklopping),
touter, touterspel "oscillum, oscillatio, pensilis motio, & lusus genus
rusticis puerisque familiare, quo religatis altrinsecus de tigno arbore e
restis finibus, in aëre librati subvectantur" (Kiliaan, 1599). Vergelijk:
dialectisch "talter" (Groningen, Drente, Overijssel, Gelderland), tolter
(Zuid-Friesland, Drente), tilter (Overijssel), tiltalter, tildertalder,
telt, tilt.

*touteren*: schommelen. Mnl. "touteren", sidderen. Vroegnieuwnederlands
"touteren", tremere (beven), touteren, schonghelen, schoppen (ludere
oscillis aut oscillatis, oscillo iactari (Kiliaan). Nederduits "taltern",
Fries touterje, Oud Engels tealtrian 'schudden, waggelen', Engels dialect
tolter, Duits dialect toltern, Deens tulre, Noors dialect tuldra, tultra,
Zweeds dialect tullra, tulder, waarvan de grondbetekenis lijkt te zijn 'zich
onzeker bewegen, wankelen'. Vergelijk Zaans tolter 'wankel', tolteren
'waggelen', Noors tylten 'onvast', Oud Engels tealt 'onvast', Engels tilt
'hellen, wiegelen, schommelen', Middelengels tilte, tylte, Oud Engels
*tyltan, *taltjan. Germaans talt-.

Terzijde, een schommel is "een ruts" (~ rutschen (G)) bij ons (B), en zich
onzeker heen en weer bewegen is "wiewakken".

Vriendelijke groetjes,

Luc Hellinckx

----------

From: Luc Hellinckx <luc.hellinckx at gmail.com>
Subject: LL-L "Etymology"

Beste Roland,

Je schreef:

"zucht" als ziekte vind je ook in "geelzucht", "hij is ziek en zuchtig"...
"tuchtig" betekent bij ons, d.w.z. in West-Vlaanderen, bronstig, namelijk
van koeien gezegd. Ook: brémstig, brad ...

Ook bij ons wordt een tochtige koe, een "duchtige koei" genoemd.
Tochtig/tuchtig komt ook hier van een oud Nederlands woord voor trekken,
"tijgen" (Middelnederlands tiën), wat nu nog bekend is in:

*de verleden tijd "toog, getogen"
*een aantijging
*betichten
*hertog, teugel...

De idee achter "tochtig" is allicht de "aan-*trek*-king" door het andere
geslacht.

Bronstig, bremstig en consoorten komt ook hier voor onder de vorm "bröstig",
maar wordt alleen van varkens gezegd.

Brad zou verwant zijn aan het Nederlandse "prat" (ergens prat op gaan), wat
op zijn beurt afkomstig is van "perte", "part" (een list) ~ pret(tig)/pretty
~ Nederduits "pratzig", Schots "prat". In het Brabants is een "k(w)ååpèt"
een kwajongen, een deugniet (eigenlijk "nietdeug" in het dialect). Allemaal
woorden die wellicht verwant  zijn aan praten, praal en pracht.

Vriendelijke groetjes,

Luc Hellinckx

----------

From: Luc Hellinckx <luc.hellinckx at gmail.com>
Subject: LL-L "Etymology"

Beste Rick,

"Touteren" revisited...het woord zou mogelijks ook verbonden kunnen
worden aan:

Oud-Indisch "dulā", de wankelende; "dolita-" wankelend
Litouws "dulinéti" slenteren

Groetjes,

Luc Hellinckx

PS: Touteren is hier (B) ook bekend, uitgesproken "taatern", maar enkel
met de betekenis "huiveren, rillen, beven". Bijvoorbeeld: "A stond dàà
te taatern op z'n biënn".

----------

From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
Subject: Etymology

In het Nedersaksisch ("Nederduits") van Duitsland:

*schummeln*:

   1. reinigen, schoonmaken (to clean)
   2. kuirpas, op zijn gemak wandelen (to amble, to walk in a sloppy way)
   3. oblichten (voornamelijk in spelen) [> *schummeln* Missingsch en
   andere Noordduitse dialecten] (to cheat (especially in games))

Aangaande *talter*, "touter" enz.:

Oudsaksisch *telderi*, Duits *zeltāri *> *Zelter*, 'rijpaard' (Engels *
palfrey*) < Germaans **telda* 'rijpaard' < Indo-Europees
**delt-*'kuirpasser' (ambler) < *
*del-* 'zwaaien', 'slingeren', '*schommelen*', 'zwierig stappen' (to sway,
to swagger)

Groeten,
Reinhard/Ron
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20080121/89ec886d/attachment.htm>