LL-L "Language politics" 2008.12.19 (04) [LS/German]

[Lowlands-L List]

===========================================
L O W L A N D S - L - 19 December 2008 - Volume 04
-------------------------------------------------------------------------
Please set the encoding mode to Unicode (UTF-8).
If viewing this in a web browser, please click on
the html toggle at the bottom of the archived page
and switch your browser's character encoding to Unicode.
===========================================


From: Marcus Buck <list at marcusbuck.org>
Subject: LL-L "Resources" 2008.12.19 (03) [E/LS]

From: Joachim Kreimer-de Fries <Kreimer at jpberlin.de <mailto:
Kreimer at jpberlin.de>>


*2008.12.15 (04) Ron Hahn schraif:*

thinking about an auxiliary system to make up for the inadequacies of the
Sass system as it is widely used for the northern dialects.

Pretty much any system will do as long as it ...

   * ① is typologically easy (i.e. not full of "exotic" letters and
     diacritics,
   * ② is easy to learn,
   * ③ does not pretend to be a phonetic writing system,
   * ④ represents _all_ phonemes.

Leywe metstriiders,

üöwer düsse 4 grundsette van Reginhart gift et je wual eynigheyt tüsken
allen bedeyligden, odr? Män wan dat an't beoordeylen van den ümmesettenge
geyt, süt dat licht anners uut.

② is ganz gewiss richtig ("easy" kann ja nich slecht wesen).
Bi ① sütt dat al anners ut. "exotic letters" sünd blot exootsch, wenn se in
dien Schrievsystem ans nich vörkaamt. "exotic letters" sünd also blot en
Problem, wenn du en neet System inföhren wullt. Wenn dat ne'e System
eerstmal mit Erfolg inföhrt is, denn warrt ut de exootschen Bookstaven gau
ganz normale Bookstaven. Aver ik geev to, dat ① liekers richtig is, denn en
neet System mit veel exootsche Bookstaven _kann nich_ "mit Erfolg inföhrt"
warrn. Tominnst nich ahn groot Insatz. Un groot Insatz is för dat
Plattdüütsche nich realistisch.

④: Jo, verkehrt is dat nich. Aver dat Problem is, dat elkeen Dialekt sien
egen Satz hett. Wenn wi in de Geschicht trüchkiekt, denn is de jüngste
gemeensame Vörfohr von all plattdüütsche Dialekten dat westgermaansche. Ik
heff hier en Book liggen ("Die Einteilung der niederdeutschen Mundarten
aufgrund der strukturellen Entwicklung des Vokalismus") dat för 263 Öörd in
Nedderdüütschland (in'n wieden Sinn, also tohoop mit Nedderlannen und
Belgien) ünnersöcht, wie sik de Vokaals von dat Westgermaansche entwickelt
hebbt. In Süüdwestfalen is allens bi'n olen bleven. De fief korten Vokaals,
de fief langen Vokaals un de Diphthongen warrt ok vondaag noch all
ünnerscheden. In mien Dialekt sütt dat ganz anners ut. a, o, u un ā sünd
tohoopfullen (vake -> foken, voget -> Voog, fugal -> Vogel, gnāde -> Gnood),
ō un au sünd tohoopfullen (blōme -> Bloum, knaup -> Knoup), e un i sünd
tohoopfullen (gelo -> geel, dile -> Deel) un ē un ai sünd tohoopfullen
(brēve -> Breyf, dail -> Deyl). Wen ik nu för en allgemene Schrievwies all
disse Ünnerscheed, de för mi keen sünd, maken schall, denn kriegt wi gau en
System, dat jüstso "unlogisch" is as dat Engelsche. Dat schall nich heten,
dat ik dor nich to bereit bün, aver so en System mutt ok lehrt warrn, dat de
Lüüd dat ok verstaht. In'e School to'n Bispeel. En kumplex System is keen
Problem, wenn de Lesers dit kumplexe System al in de School lehrt. Wenn dat
aver keen Ünnerricht gifft un de Lesers sik spontan op en Schrievwies
instellen schöölt, denn warrt de sik swoordoon mit en System dat "klook" is,
aver wo eben nich licht un stracks dörtostiegen is. Dat se dat _spontan_
verstaht, helpt eben en Schrievwies, de sik an dat
Hoochdüütsche/Nedderlandsche anlehnt. Dat hebbt se in de School lehrt.

③: Wat schall denn "pretend" bedüden? Ik stimm op jeden Fall to, dat en
Schrievsystem för dat kumplette Plattdüütsche nich phoneetsch wesen dröff.
De plattdüütschen Schrieverslüüd laat sik ja in twee Gruppen indelen:
Dialektschrievers un Spraakschrievers. Wi hier op de List sünd vör allen
Spraakschrievers. Wi söökt na en allgemene Schrievwies, de för all Dialekten
tohoop to gebruken is. Aver en groten Deel von de Lüüd sünd
Dialektschrievers. De schrievt den Dialekt von jemehr Heimatdörp op, för en
Publikum ut jemehr Heimatdörp un de engere Ümgegend. De hebbt dor gorkeen
groot Intress an, dat Lüüd mit frömme Dialekten jem lesen doot. Wenn se en
groot Publikum hebben wullen, denn kunnen se ok Hoochdüütsch oder
Nedderlandsch schrieven. De _wüllt_ phoneetsch schrieven. Dat is dat grote
Problem bi de plattdüütsche Schrieveree: Dat sik ok na över 150 Johr noch
keen allgemene Schrievwies dörsett hett, dat liggt nich dor an, dat dat so
en swore Opgaav is. Nee, dat liggt dor an, dat nich noog Lüüd en Intress an
so'n Schrievwies hebbt. Woför bruukt wi en allgemene Schrievwies? Platt
warrt nich in'e School lehrt. Dat gifft keen plattdüütsche Wetenschop. Dat
gifft keen plattdüütsche Saakböker. Dat gifft keen plattdüütsche Daagbläder.
Dat gifft keen plattdüütsch Medium, dat sik överregional an de Lüüd wennt.
Un wenn allens in de Region blifft, denn reckt ok regionale
dialektphoneetsche Schrievwiesen. Worüm hebbt denn Düütsch, Engelsch un
Franzöösch en eenheitliche Schrievwies entwickelt? Dat keem mit'n Bookdruck.
Mit'n Bookdruck hebbt se dat eerste Maal överregional schreven. De
Handschriften vörher weren ja allens Unikate. Extra schreven för en enkelten
Opdraggever. Dat weer also Person to Person, blot ene enzige Person müss dat
lesen könen (jüst as de Dialektschrievers seggt, dat dat blot de Minschen in
jemehr Heimatregion lesen können mööt). Mit'n Bookdruck weer dat nu aver so,
dat dat Publikum nich mehr bekannt weer, dat dat Publikum grötter weer un
wieder weg. Dor weer opmal en veel gröttern Druck dor, so to schrieven as de
annern ok schrievt. Dat se dat ünnerenanner lesen köönt. Dat weer opmal also
_nödig_ eenheitlich to schrieven. Un disse Nood hebbt de Plattdüütschen
nich.

Dat is mien Menen: Wenn de Staat seggen dee: "Wi stellt uns uns
Verantwoordung. De Charta för de Regional- oder Minnerheitenspraken is nich
blot Poppeer. Doon is mehr as Snacken. Wi wüllt mehr as blot
"Sterbebegleitung" för dat Plattdüütsche doon. Wi wüllt de nödigen Maßnahmen
ergriepen, dat de Spraak _bestahn_ blifft. _Duurhaft bestahn._ Wi geevt von
nu an elk Johr ene Milliarde Euro ut, för Schoolünnerricht för Platt un op
Platt, för dat Inrichten von plattdüütsche Medien, för Schriever- un
Översetterstipendien un för all dat, wat wi ok för de hoochdüütsche Spraak
doot, ahn dat dor groot een över snackt." Wenn de Staat dat seggen dee un de
plattdüütsche Kulturbedriev ut de Subsistenzweertschop opwaken dee, denn dee
dat blot en poor Johr duurn (sogor wenn dor nix offiziell reguleert warrt),
bet sik von alleen en allgemene Schrievwies rutbillen dee. Dor glööv ik fast
an.

Marcus Buck

PS: Ik heff baven von Stipendien för Schrievers un Översetters snackt. Dat
also de Staat Lüüd Geld betahlt, dat de in Roh Böker schrieven oder
översetten köönt, ok wenn de Sprekertall von de Spraak dat normalerwies nich
hergifft. Dat gifft to'n Bispeel so bi 60.000 Lüüd, de dat schottsche
Gäälsch snacken doot. Wenn ik nu en Book schriev, denn mutt so temlich
elkeen von disse Lüüd dat Book kopen, dat ik dor von leven kann. Wenn
Schottland nu en Grundgehalt för gäälsche Schrievers betahlen dee, denn
kunnen de schrieven, ahn dat se dor von afhängig sünd, dat de Lüüd nu ok all
dat Book kööpt. So lett sik de Kulturproduktion för lüttje Spraken düüdlich
vergröttern.
Gifft dat sowat al irgendwo? Villicht ok annersrüm as Subvention op Böker in
lüttje Spraken? Katalanen oder Basken villicht oder annerwegens? Oder mööt
de lüttjen Spraken all na de Regeln von'n fre'en Markt spelen?
(Info: Plattdüütsch hett en Bookproduktion von 150 Böker elk Johr,
Westfreesch von so bi 100 Böker. Wenn de Staat blot ene Million Euro
opwennt, denn kann he dor 20 Lüüd von 50.000 Euro betahlen. Dat reckt, de
Bookproduktion to verdubbeln.)
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20081219/9ed973fb/attachment.htm>