LL-L "Language planning" 2009.06.20 (01) [NDS]

[Lowlands-L List]

===========================================
L O W L A N D S - L - 20 June 2009 - Volume 01
Encoding: Unicode (UTF-08)
Language Codes: lowlands-l.net/codes.php
===========================================

From: M.-L. Lessing <marless at gmx.de>
Subject: LL-L "Language planning" 2009.06.18 (04) [DE-EN-NDS]

 Leve Joachim,

uff! :-)) Wedder packst Du en ganzen Barg in Din Mail, un ik warr versöken,
de enkelten Pünkt to wägen.

Also, toeerst fallt mi wedder op, wa wenig ik vun de Spraakgeschicht
verstah. Dat Hanseplatt kenn ik bloots vun poor Faksimiles vun ole
Uurkunnen. Dat hett also en Genitiv un en Dativ geven? Wöör as "'s avends"
heff ik jümmers en beten scheel ankeken; ik heff nich över nadacht, harr
avers so'n Geföhl, dat dat ole Hochdeutschizismen weern!!! Da heff ik denn
ja totaal verkehrt leggen. Sachtens gifft dat gor keen Hochdeutschizismen,
de so oolt sünd, oder? Wa oolt is de öllste Hochdeutschiszismus in Platt?

Nu is dat avers so, dat de allermehrsten Plattsnackers den pd. Dativ un
Genitiv nich kennt. In ehr Platt, dat se (vun Kind an, in poor wenige Fäll)
lehrt hebbt, kümmt dat nich vör un warrt ok nich nödig brukt. Dat is nich
"ehr" Platt. De Fraag is wedder, kriggst düsse Plattsnackers dorto, solk
Formen to bruken? Un jümmers noch, worüm schullst dat versöken? Man da will
ik noch wieder nerrn op kamen.

 Liekso mit dat, wat Du vun dat "sch" vertellst. Is "sal" öller, originaler
as "schall"? In den Tungslag, den ik kenn, warrt dat "-tion" t.B. in
"Information" in en eenzigen, weken, breden Zischluud verwannelt:
"Informaschoon". So schriff ik dat ok, un ik harr bether dacht, dat weer
besünners plattdüütsch. Denn jedereen kennt doch dat, wat he/se höört hett,
as "dat oginaale Platt"!

Bi de schrievtechnischen un grammatischen Details bün ik gau afhangt, un
wenn ik afhangt bün, warr ik groottöögsch :-) (Ha! "Groottöögsch" is in
düsse Schrievwies en Woort, 'neem 3 Duppelluden direktemang opnanner folgt!
Dat schall mal en anner Spraak namaken!) Dormit meen ik: Ji Facklüüd köönt
dat maken, as Ji wüllt. Ik warr mi denn later mehr orr minner an hollen. Wat
Du vun de kotten un langen Vokaaln schriffst, lücht mi in, un de Bremer
Schrievwies mit düsse Dingsdas ünner de Bookstaven is wohrschienlich en
Tortuur op'e PC-Tastatuur, alleen dorwegen bün ik da liekso skeptisch as Du.
Dat mit dat ie för en langes i sitt us all vun't Hoochdüütsche her in de
Knaken, man wenn een "wat Niees" schrieven will, denn stöött ja ok de
Nich-Westfalen op düt Problem. (Utnahmen de, de "wat Nieges" orr "wat
Niedes" schrievt.) Also, vun de Details her stah ik so dorto:

1. De Schrievwies, da bün ik verdreeglich un laat de Facklüüd gröttstendeels
maken. En eenheitliche Schrievwies is mi recht.

2. Wat de Grammatik is, da fangt min Skepsis al an. Worüm den Dativ un
Genitiv inföhren? Ik meen, de Grammatik vun en vereinheitlichtes Platt
schull so neeg an dat Platt vun hüüt ween, as dat man even geiht.

Nich dat Du denkst, ik will en Fack-Menen gellen maken. Nee, ik glööv, de
dörsnittliche Plattsnacker warrt ganz liek reageern. Ut'n Buuk rut, as wi
vundaag seggt, also na't Geföhl. Un dat entscheidt ja jümmers.

Nu is da avers noch de ganze Fraag: Worüm? Ik versöch mal, dat in Stichpünkt
optoschrieven:

1. Du wullt sotoseggen en plattdüütsches Esperanto ut de ole Hansespraak
schaffen. Bruukt wi dat würklich?

2. Liek as Esperanto weer Din nieg-ole Spraak tosättlich to de egen
Platt-Dialekten, de de Lü in de Wahnstuuv usw. snackt. (Du schriffst "Dat
bruukte je nich (gliiks) de sprauke for de regionaalen vertellsels un
riimels to siin, auk nich de geliegenheytssprauke in de privaate
ünnerholleng van platsnackern hir un daar."). De niege Hoochspraak mööt se
also extra lehren. Dat mutt denn en heel goden Grund hebben. Hoochdüütsch
gifft dat ja al.

3. Du hest de Spraak vörsehn as en Hooch- un Kultuurspraak. Dat heet, Texten
in düsse ganz niege Spraak mööt ganz nieg un extra för düssen Zweck schreven
warrn. Un bloots bi solk Gelegenheiten, as Du andüüdst -- wenn nämlich
ünnerscheedlich Plattsnackers to kulturellen orr wetenschaplichen Uttuusch
tohoopkaamt --, warrt düsse Spraak snackt. Denn tohuus snackt ja jedereen
sin Dialekt.
Jungedi, kann en Spraak ünner düsse Bedingen leven? Esperanto hett dat
reinweg licht dorgegen!

4. Ik seh jümmers noch nich, woso sogoor denn so en eenheitliche Hoochspraak
nödig is. Dat rükt mi allens to dull na Retorte. Ehr extra to lehren kost
Opwand; liek so lichtfarig köönt de ünnerscheedlichen Plattsnackers ehr
*passives* Plattverstahn orrig breder maken, dat se een den annern in sin
Heimatdialekt verstaht. *Aktiv* snackt denn jedereen sin egen Dialekt, den
de anner passiv versteiht. Dat weer üm un bi dat, wat ik mi ünner de
praktische "Standardveelfalt" vörstelln do.

5. Wenn Hoochspraak, worüm torüchgahn in de Hansetied? De pd. Spraak hett
sik doch entwickelt, is wiedergahn, un dat nich bloots divergent in mennig
Dialekten; nee, se hebbt ok Gemeensames, dat nieger is as de Hansespraak.
Dat schull bibehollen warrn, denk ik. En eenheitliche Spraak, wenn
överhaupt, schull so neeg an de aktuellen Platt-Dialekten ween, as dat man
even geiht!

6. Mit welk Argumenten wullt Du düsse niege Spraak populär maken? Du
schriffst: "Dat hänk daarvan af, of dat genoug "affacionados" gift, düsse
sprauke nich blaut wiägen de döünekes un de gemöütlikheyt liewet, man auk
wiils en kultuursprauke met niwoo was un de man nich unnergaunen lauten wil.
". Vun Unnergahn kann avers keen Reed nich ween, denn de niege Spraak is ja
ganz frisch. Dat "Konservierungs-Argument", dat faken för dat Platt vun hüüt
in't Feld föhrt warrt, gellt also da nich.

7. Du kannst mit Recht seggen, dat de enkelten Dialekten un ehr Veelfalt för
Lü, de Pd. nieg lehren wüllt, en Hürde sünd un ehr biester maken köönt.
Avers wenn de Lü, de "Platt" lehren wüllt, staats en Dialekt de Hoochspraak
lehrt, lehrt se denn wat, wat in de Wahnstuven gor nich snackt warrt. Dat
helpt ehr ok nich wieder.

Alltohoop meen ik, dat Hanseplatt is wiss en faszineern Saak, avers ik bün
nich vun Menen, dat en eenheitliche pd. Snack so bitter nödig deit un wenn
doch, dat de olen Foormen us da dull wiederhelpen wöörn. En levige
nedderdüütsche Hoochspraak finnt wi an'n ehesten in de Nedderlannen. Ik wöör
ehrder da henkieken, avers de Veelfalt vun pd. Dialekten mag ik ok denn nich
recht opgeven. Wenn wi de Dialektveelfalt in en Starkde verwanneln kunnen,
weern wi veel wieder.

Hartlich!

Marlou
(Hamborg/Holsteen)

----------

From: R. F. Hahn <sassisch at yahoo.com>
Subject: Language planning

Leve Lüüd',
Na mien Verschääl is dat Planen vun düt un dat Woord nich vun groot Belang.
Dat bringt villicht mehr Nadelen as Vördelen vun wägen dat "noorddüütsche
Stuurhaftige" ("So snackt *wi* nich!"). So lang as man de Schriefwies'
Å“verregionaal un konsequent is (eendoont of up 'n hanseaatsche Wies' [as ik
't ünnen wies'] or nich) un de Dialekten nich doot maakt -- un dat weer
schöön, wenn us Lüüd' in de Nedderlannen mit bedacht wöörn -- vääl, vääl
schräven ward un de Minschen annere Dialekten höört un lääst, so kann Allens
lichtfardiger in sien Spoor kamen. So as in't Nynorsk vun Noorwägen kann
denn elk Spräker un elk Schriever sien egenen neen Wöör as Vörslääg' bruken.
Annere Spräkers un Schrievers nähmt sik denn an, wat jüm toseggt, un
bilütten kümmt 'n Slag "soft standard" up de Been. So hett 't bi all de
Standardspraken anfungen. Dat is so wat as "organic growth".
Grötens,
Reinhard/Ron
Seattle, USA

Leyve luyd',
Na myn verscheel is dat planen vun düt un dat wourd nich vun groot belang.
Dat bringt villicht meyr nadeylen as vördeylen vun wegen dat "nourdduytsche
stuurhaftige" ("So snakt *wi* nich!"). So lang as man dey schryvwys'
Å“verregionaal un konsekwent is (eyndound of up 'n hanseaatsche wys' [as ik
't hyr wys'] or nich) un dey dialekten nich dood maakt -- un dat weyr
schoyn, wen us luyd' in de Nedderlanden mit bedacht woyrden -- veel, veel
schreven wardt un dey minschen annere dialekten höört un leest, so kan
allens lichtvardiger in syn spour kamen. So as in't Nynorsk vun Nourwegen
kan den elk spreker un elk schryver syn eygenen neyen woyrd' as vörsleeg'
bruken. Annere sprekers un schryvers neemt sik den an, wat jüm tou-segt, un
by lütten kümt 'n slag "soft standard" up dey beynen. So het 't by al dey
standardspraken an-vungen. Dat is so wat as "organic growth".
Groytens,
Reinhard/Ron
Seattle, USA

•

==============================END===================================

 * Please submit postings to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.

 * Postings will be displayed unedited in digest form.

 * Please display only the relevant parts of quotes in your replies.

 * Commands for automated functions (including "signoff lowlands-l")

   are to be sent to listserv at listserv.linguistlist.org or at

   http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html.

*********************************************************************
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20090620/9d6fcb1b/attachment.htm>