LL-L "Etymology" 2011.05.24 (03) [DE-NDS-NL]

Tue May 24 21:59:56 UTC 2011

=====================================================
L O W L A N D S - L - 24 May 2011 - Volume 03
lowlands.list at gmail.com - http://lowlands-l.net/
Posting: lowlands-l at listserv.linguistlist.org
Archive: http://listserv.linguistlist.org/archives/lowlands-l.html
Encoding: Unicode (UTF-08)
Language Codes: lowlands-l.net/codes.php
=====================================================

From: Hannelore Hinz <hannehinz at t-online.de> <hannehinz at t-online.de>
Subject: LL-L "Idiomatica" 2011.05.24 (02) [EN-NDS]

Leiw' Lowlanners,

nu heff ick binah so as "Klumbumbus" noch wat funn'n un dat is kein
"etymologische Fantasie".

*sacken *Verb von *Sack **1. *Korn u.a. in Säcke tun, füllen schütten, *den
Weiten, Kartüffel sacken;
*früher wurden Kindsmörderinnen in einen  Sack getan und ins Wasser
versenkt, das nannte man
*sacken, *wodurch fachsprachlich nur der Anfang des Verfahrens bezeichnet
wurde. Daraus entwickelte sich die Bedeutung *2. sinken *(und wieder lese
ich hier)'Lev wohl, bett dat de Heben sackt' (1732) Nd. Kbl. 24,31; *dat
Water sackt *Seem.; *de Schüddung *(des Eisenbahndammes) *is sackt; hei is
inne Huk sackt *in die Hocke; *de sackt all heil tausamen *der Greis; durch
*laten *erweitert: *dat Middag *(das
Mittagessen) *würd' ierst gor nich sacken laten, *d.h. es ging gleich nach
dem Mittag an die Arbeit;
*lat dat man ierst 'n bäten sacken, dat is noch tau matschig *der nasse Weg;
*hei sall woll sacken laten
*mit dem Preis heruntergehn; *wi dörben jo de Kundschaft nich sacken laten;
sei leten nich sacken
*ließen nicht nach. *3.* lohnen:
*dat Kuurn sackt *bringt volle Säcke.
Zss.: *af-, dal-, in-, rin-, tausamen-, trügg'-, up-, ut-, ver-, wegsacken.
-* Mnd. *sacken

*Tschä, un nu mücht' ick woll meinen *de välen Wulken hebben deiper
hungen*(ahn  Abschiedsgruß 1732). Villicht gellte dat "
*Lev wohl*" solang "*bett *(bis)  *de Heben sackt *"

Gaud' Nacht Lewisch (Luise) fief Pennings liggen up de Trepp...

Hanne

----------

 From: Joachim <Osnabryg+Lowlands at googlemail.com>
Subject: LL-L "Etymology" 2011.05.24 (03) [NDS, NL]

Hanne, Reinhard & alle:

na "hẹvenschaddig" un "häbenschäätsch" kan ik ’r ouk nog een *werkwoord* up
Westföilsk biidoun:

et heet: *"hiävensciären, et hiävensciärt"*
of *"hevenscheren / et hevenscheert"*.

Begin 19. eew nog een gebröiklik verb in Oostwestfaulen. Tehaupezet uut *
„hiäven“* (EN heaven) un *„sciär“* (EN shade, shadow) - *,hiävensciär‘ = DE
Schattengewölk*, maar als werkwoord bruukt, zo als ouk in EN „to shadow“, NL
„(be)schaduwen“.

De woordvorm *,sciär‘ (,s-chiär‘)* kan ik nich afleyden … et is wol een
verwikkelde weg van PIE **skotwa*, Gothisk *skadus*,
AuldSassisk/AuldNidderlandsk *skadus*, MiddelNidderdüütsk/-Nidderlandsk *scade,
scaduwe* na OostWestföilsk *sciär* …

Ik heb dat woord in een leyftesgedicht van Klöntrup (1754-1830) vunden, en
lofleyd up een mooi wicht (mäken), genöimt „Marie-Lüüt“ (*lüüt *= wicht,
mäken, junge vrouw).

Up dat ji mi dat ouk glöift, citeer ik in‘t volgende alleen de *eerste* van
in‘t geheel 9 strofen. Originaal, in Nidderlandske scriifwiis un in
Nidderlandske vertaling/üeverdraging.

(Net zo hadde ik dat heele gedicht voor mine NL-medecursisten uut ewiärkt.
Bii interesse küent ji de hele tekst as pdf runnerladen üever de link:

http://www.jpberlin.de/kreimer/ - Correcturen, verbiäteringen un kommentaren
zint welkuomen!

De tekst is heel goudt Laagländisk-Oustwestfauls … zo as alle Laaglander
zolden prauten ;-) - Veel lust daarbii!

»Fensterbier« (opheldering op Nederlands):

Een “vensterbier” was eens in Westfalen en Nederlandse streken een aard
herhaling van het pannenbier (hd. Richtfest) ten gunste van de buurt, toen
de ramen (venster) in een nieuw huis waren ingezet. Of ook, in geval dat er
een kostbaar glasvenster gesticht was door rijke lieden aan een kerk of
klooster, een feest voor de stichters en het dorp/volk (dit misschien de
orspronk). In elke geval werd er door de bouwers bier uitschenkt . . . Het
liefdesgedicht of loflied op Marie van Klöntrup uit Osnabrug van rond 1800
betrekt zich zeker op het uitgebreide gebruik van wijkfeesten bij de
huisbouw.
 Nu de eerste strofe van et gedicht:

*Dat Fensterbeer.*

(Manuscript von Klöntrup. 1785)

Et hiäwenschiärt (1) un is sa köil,

Nich mehr sa baddig (2) as gistern;

De Wolken de trecket, de Wind de geht,

De Sünne brennet nich mehr sa heet,

Nich mehr sa glöinig as gistern.

(volgen nog 8 andere strofen)

Westfaals Nederduits (origineel)
- maar in Nederlandse schrijfwijs -

Nederlands
- vertaald door Joachim (probeersel) -

*
Dat vensterbeer (1785)

*

*
Het vensterbier

*

Et hevenschert (1), oen is zo kuil,

Nig meer zo baddig (2) as gistern;

De wolken trekket, de wind de geit,

De zunne brennet nig meer zo heet,

Nig meer zo baddig as gistern.

De hemel betrekt, en ’t is zo koel,

Niet meer zo broeierig als gisteren,

De wolken die trekken, de wind die gaat,

De zon die brent niet meer zo heet,

Niet meer zo broeierig als gisteren.

1    *hiäwen:* heven: EN heaven; *schiär/scher:* NL schaduw, EN shade,
shadow, NL alzo zowat als: *“De hemel heeft kleine wolken die schaduw
geven.” *

2    *baddig:* NL zwoel, broeierig, seer waarm (van ’ba(d)en’), DE: schwül,
sehr warm.

Met echt-westfœlsken »Goudgaun!«
joachim
Kreimer-de Fries, Osnabrügge => Berlin-Pankow

 ===============================================================
Send posting submissions to lowlands-l at listserv.linguistlist.org.
Please display only the relevant parts of quotes in your replies.
Send commands (including "signoff lowlands-l") to
listserv at listserv.linguistlist.org or lowlands.list at gmail.com
http://linguistlist.org/subscribing/sub-lowlands-l.html .
http://www.facebook.com/?ref=logo#!/group.php?gid=118916521473498
===============================================================
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://listserv.linguistlist.org/pipermail/lowlands-l/attachments/20110524/dd056745/attachment.htm>